تغییرات مادر و نوزاد در ماه سوم بارداری

در ماه سوم بارداری احساس امنیت بیشتری می‌کنید؛ اما باید بدانید جنین سه ماهه و شما، دوران مهم‌تری را پیش روی خود دارید. تقریبا در ماه سوم بارداری، علائمی که در اوایل بارداری تجربه می‌کردید، کمتر شده است. شما در حال حاضر تنها یک سوم از مسیر را طی کرده‌اید. برای اینکه در ادامه مسیر بارداری مشکلی نداشته باشید، باید نکات لازم را در این باره بدانید که در ادامه برای شما ذکر خواهیم کرد.

علائم ماه سوم بارداری

اغلب افراد در این ماه احساس خوبی دارند، با این وجود ممکن است تهوع صبحگاهی را همچنان در حدود ۸ تا ۱۰ هفتگی داشته باشند. به‌طور کلی علائمی‌ که در این ماه تجربه می‌کنید به شرح زیر است:

• تهوع و استفراغ
• یبوست و سوزش سر دل
• تغییراتی در سینه مانند تورم، خارش و تیره شدن نوک سینه
• خستگی
• سرگیجه و سردرد
• افزایش اشتها
• تغییرات رفتاری
• افزایش ترشحات واژن
• هوس غذایی

گاهی برخی از مادران تصور می‌کنند به دلیل آنکه تهوع صبحگاهی ندارند، ممکن است دچار مشکلی باشند؛ اما اینطور نیست.  مطالعات در این باره نشان می‌دهد که تهوع صبحگاهی با کاهش میزان سقط جنین همراه است، این حال عکس این مسئله ثابت نشده است.

مشاهده لکه‌های خون در لباس زیر در هر نقطه از بارداری می‌تواند علامتی هشداردهنده باشد؛ اما همیشه به این معنی نیست که مشکلی وجود دارد.

لکه بینی در اوایل بارداری در ۲۵ درصد از بارداری‌های سالم ایجاد می‌شود. با این حال اگر خونی به رنگ قرمز روشن مشاهده می‌کنید و به اندازه‌ای است که یک پد خیس می‌شود و اخیرا تغییراتی در لکه بینی وجود دارد، باید با پزشک خود در میان بگذارید.

اندازه شکم مادر در ماه سوم بارداری

اگر اولین بارداری خود را تجربه می‌کنید، ممکن است در ماه سوم بارداری برآمدگی چندانی در شکم مشاهده نکنید. بسیاری از خانم‌ها به‌خصوص اگر ماهیچه‌های قوی و مستحکم داشته باشند، در اولین بارداری تا ۴ ماهگی یا حتی ۵ ماهگی برآمدگی چندانی را مشاهده نمی‌کنند. با این حال اگر بزرگی شکم خود را در سه ماهگی مشاهده می‌کنید، این حالت نیز طبیعی است. در واقع بدن هر فرد می‌تواند متفاوت باشد.

این احتمال نیز وجود دارد که در تجربه بارداری‌های بعدی، زودتر از این زمان، بزرگتر شدن شکم خود را مشاهده کنید. در نهایت باید این مسئله را در نظر داشته باشید که اندازه شکم هر فرد در هر ماه از بارداری می‌تواند متفاوت باشد و نباید خود را با فرد دیگری مقایسه کنید.

رشد جنین در ماه سوم بارداری

در ماه سوم از بارداری کودک در حال رشد است. کودک شما اکنون به طول ۵ تا ۷ سانتی‌متر است و وزنی به اندازه یک لیمو دارند. از آنجایی که کودک شما اندازه کوچکی دارد، متوجه حرکات نمی‌شوید. تغییرات به این صورت است:

• سیستم گوارش، ماهیچه‌ای و اسکلتی در حال رشد و شکل‌گیری هستند.
• تمام انگشتان دست و پا شروع به شکل‌گیری می‌کنند.
• کلیه شروع به کار کردن می‌کند.
• رفلاکس در حال توسعه و شکل‌گیری است.
• مغز استخوان گلبول‌های سفید تولید می‌کند.
• اندام تناسلی در حال رشد است (در واقع به این معنی که می‌توانید متوجه شوید که جنسیت فرزند شما چیست)
• حتی ممکن است کودک در ماه سوم بارداری شست خود را بمکد یا حتی سکسکه کند.

بارداری دو قلو در ماه سوم بارداری

در اوایل بارداری، رشد دوقلوها با تک قلو تفاوت چندانی ندارد. دوقلوها ممکن است در ۱۲ هفتگی کمی‌ کوچکتر از یک نوزاد تک قلو باشند.

علاوه بر این، ممکن است بین دو نوزاد شما تفاوت جزئی وجود داشته باشد. تا زمانی که تفاوت خیلی زیاد نباشد و از نظر پزشکی مشکلی وجود نداشته باشد، کاملا طبیعی است.

اقدامات پزشکی و آزمایشات لازم در ماه سوم بارداری

ارزیابی وزن‌‌‌‌، فشار خون و دیگر نظارت‌‌ها در ماه سوم بارداری نیز ادامه خواهد یافت. اندازه شکم در ماه سوم بارداری معیار خوبی برای برآورد اندازه و قد بنیادی رحم‌‌‌ است، به همین دلیل پزشک آن را اندازه گیری می‌کند. علاوه بر این، پزشک متخصص زنان و زایمان در ماه سوم بارداری اقدامات زیر را در مورد شما انجام خواهد داد:

آزمایش غربالگری ماه سوم بارداری

در ماه سوم بارداری علاوه بر آزمایش ادرار (برای بررسی سطح قند و پروتئین موجود در ادرار و وجود هرگونه عفونت ادراری) و آزمایش خون (برای بررسی کم خونی و سایر مشکلات)، اولین دوره از آزمایشهای غربالگری بارداری نیز انجام می‌شود.

آزمایش غربالگری سه ماهه اول بارداری برای تعیین ناهنجاری‌‌های جنین، تقریبا در پایان ماه سوم بارداری (بین هفته 11 تا 13 بارداری) انجام می‌شود که شامل موارد زیر می‌شود:

• آزمایش سونوگرافی شفافیت پشت گردن (NT) برای بررسی ضخامت مایع در ناحیه پشت گردن جنین انجام می‌شود. این تست خطر ابتلا به برخی ناهنجاری‌های کروموزومی را در جنین ارزیابی می‌کند. اگر ضخامت مایع بیشتر از حد نرمال باشد‌‌‌‌، می‌تواند ناهنجاری‌‌های کروموزومی مانند سندرم داون و تریزومی 18 را نشان دهد.
• دو آزمایش نیز بر روی سرم مادر انجام می شود و درواقع سطح دو ماده در خون مادر تعیین می گردد. این دو آزمایش عبارتند از غربالگری پروتئین پلاسمائی مرتبط با بارداری (PAPP-A) و گنادوتروپین کوریونی انسان (hCG). تست hCG در تعیین سن بارداری و نوع بارداری کاربرد دارد و درواقع نشان می دهد که بارداری به طور عادی در حال پیشرفت است یا خیر. در تست PAPP-A سطح یک پروتئین تولید شده در اوایل بارداری توسط جفت را تعیین می‌کند تا خطر ناهنجاری‌‌های کروموزومی را ارزیابی کند.
• زنان بر اساس نتایج آزمایش غربالگری ماه سوم بارداری در دو گروه کم خطر و پر خطر قرار می گیرند. در صورتی که در گروه پرخطر قرار بگیرید پزشک درخواست آزمایش‌‌های تکمیلی نظیر نمونه برداری از پرزهای جفتی (CVS) و آزمایش آمینوسنتز را می دهد که یک آزمایش‌‌ تهاجمی است و تنها در موارد ضروری درخواست می‌شود. نمونه برداری از پرزهای جفتی با وارد کردن سوزنی در رحم (از طریق واژن یا از روی شکم) می‌تواند بیماری تای ساکس (Tay-Sachs)، کم خونی داسی شکل‌‌‌‌، سندرم داون و سایر نقایص ژنتیکی را تشخیص دهد.

سونوگرافی لازم

پزشک ممکن است در این ماه درخواست سونوگرافی نیز بدهد. سونوگرافی به اندازه گیری مایع آمنیوتیک و تعیین موقعیت جفت در رحم کمک می‌کند. شما همچنین در این ماه می‌توانید ضربان قلب کودک خود را از طریق سونوگرافی در مطب دکتر بشنوید.

در طی هفته 11 تا 13 بارداری می‌توان یکی از نقایص لوله عصبی نوزادان به نام اسپینا بیفیدا (spina bifida) را از طریق سونوگرافی تشخیص داد. اسپینا بیفیدا یا نقص لوله عصبی (NTD) یک ناهنجاری مادرزادی است که در آن لوله عصبی اطراف ستون فقرات به دلیل عوامل ژنتیکی و محیطی نمی‌تواند به درستی بسته شود. NTD در سه ماهه اول قابل تشخیص است، اما تشخیص آن در آزماشات سه ماهه دوم دقیق‌تر است.

نکاتی که باید برای مراقبت از خود در ماه سوم بارداری بدانید

طی این مدت که زمان زیادی تا زایمان وجود دارد، باید نکاتی در خصوص خود مراقبتی بدانید که این موارد به شرح زیر است:

• با پزشک خود در خصوص یک ورزش مناسب طی این مدت از بارداری مشورت داشته باشید تا ورزشی را به شما پیشنهاد دهد که با توجه به شرایطی که دارید، بی‌خطر باشد.
• ویتامین‌های تجویز شده طی بارداری را کامل مصرف کنید.
• به تغذیه سالم خود توجه داشته باشید، به محض اینکه تهوع صبحگاهی شما برطرف شد، سعی بر تغذیه سالم و کامل داشته باشید.
• به اندازه کافی بخوابید، به‌خصوص اگر فرزند دیگری ندارید باید کاملا خواب کافی داشته باشید.

زمانی که باید به پزشک مراجعه کنید

خوشبختانه در ماه سوم بارداری خطر سقط جنین بسیار کم است. با این حال در صورت وجود هرگونه خونریزی قابل توجهی باید به پزشک مراجعه کنید.

سایر علائم اضطرای که نیاز به مراجعه پزشک دارد به شرح زیر است:

• تب بیشتر از ۳۸ درجه در هر زمانی
• درد شدید یا گرفتگی در شکم
• کمردرد شدید
• استفراغ مداوم یا عدم توانایی در نگه داشتن غذا یا مایعات
• احساس درد هنگام ادرار یا هر نشانه دیگری از عفونت دستگاه ادراری
• ترشحات واژن با بوی بد یا هر نشانه دیگری از عفونت واژن

اگر هر یک از این علائم را ندارید، تنها کافی است که چکاپ ماهانه داشته باشید تا هرگونه مشکل احتمالی مشخص شود و در اسرع وقت برای درمان آن اقدام کنند.

در ماه سوم بارداری چه تغییراتی در شکم مادر رخ می‌دهد؟

در پایان ماه سوم، کودک شما به‌طور کامل شکل می‌گیرد، در واقع قسمت‌هایی مانند بازوها، دست‌ها، انگشتان دست، پاها و انگشتان پا کاملا شکل گرفته است.

دست‌های کوچک کودک شما می‌توانند باز و بسته شوند. ناخن‌های دست و پا کاملا رشد کرده و گوش نوزاد در حال شکل‌گیری است.

اندام‌های تناسلی نیز همانطور که گفتیم در حال رشد هستند. اما تشخیص جنسیت کودک در سونوگرافی در ماه سوم بارداری دشوار است. سیستم گردش خون در حال فعالیت است و کبد صفرا تولید می‌کند.