محاسبه هزینه اعسار در دفاتر خدمات قضایی

هزینه ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی شامل کارمزد دفتر برای ورود اطلاعات، ایجاد پرونده، اسکن مدارک و هزینه تمبر می شود که در حال حاضر و بر اساس تعرفه های مصوب، مبلغی ثابت و معمولاً بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان است. این مبلغ به صورت جداگانه از هزینه دادرسی اصلی دریافت می شود.

برای بسیاری از افرادی که با مسائل حقوقی درگیر هستند، واژه «اعسار» تداعی کننده معافیت از پرداخت هزینه ها است. اما در مسیر احقاق حق و ثبت دادخواست اعسار، خود متقاضی باید با هزینه های اولیه و جانبی ای روبه رو شود که کمتر به آن پرداخته می شود. این هزینه ها ارتباطی با توانایی مالی فرد برای پرداخت اصل محکوم به یا هزینه های سنگین دادرسی ندارد، بلکه بابت خدمات اداری و سیستمی است که توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارائه می شود.

درک صحیح از این ساختار مالی برای متقاضیان اعسار ضروری است تا بتوانند با دیدی روشن تر، فرایند قانونی خود را آغاز کنند. این مقاله به تفصیل به بررسی ابعاد مختلف هزینه ثبت دادخواست اعسار در این دفاتر می پردازد و مسیر آگاهی بخشی را برای هر یک از مراحل مالی این فرآیند روشن می کند.

هزینه ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: اجزا و ماهیت

هنگامی که فردی قصد دارد دادخواست اعسار خود را به مراجع قضایی تقدیم کند، اولین گام او مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. این دفاتر به عنوان پیشخوان خدمات قضایی، وظیفه ثبت، ویرایش و ارسال الکترونیکی دادخواست ها و لوایح را بر عهده دارند. این خدمات، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که ماهیت اداری و خدماتی داشته و به ماهیت اصلی دعوای اعسار (یعنی معافیت از پرداخت) ارتباط مستقیم ندارد.

نقش دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در فرآیند اعسار

دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، حلقه واسط بین متقاضیان و سیستم قضایی کشور هستند. با مکانیزه شدن فرآیندهای قضایی، دیگر امکان مراجعه مستقیم به دادگاه ها برای ثبت دادخواست وجود ندارد. تمامی اوراق قضایی، از جمله دادخواست اعسار، باید ابتدا در این دفاتر ثبت و سپس به صورت الکترونیکی به شعبه مربوطه ارسال شوند. این دفاتر با ارائه خدماتی نظیر مشاوره اولیه، تکمیل فرم ها، اسکن مدارک، احراز هویت و ارسال دادخواست، بار سنگینی را از دوش دستگاه قضایی برداشته و فرآیند دسترسی به عدالت را تسهیل می کنند. کارمزد دریافتی این دفاتر، بابت ارائه همین خدمات است که جزئی از هزینه دادرسی محسوب نمی شود.

اجزای تشکیل دهنده هزینه ثبت دادخواست اعسار

هزینه کلی که برای ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات قضایی پرداخت می شود، از چند بخش اصلی تشکیل شده است:

• الف. هزینه خدمات الکترونیک (کارمزد دفتر): این بخش، اصلی ترین و مهم ترین جزء هزینه ای است که متقاضی پرداخت می کند. کارمزد دفتر خدمات الکترونیک قضایی برای انجام خدماتی نظیر ورود اطلاعات دادخواست به سیستم، ایجاد پرونده الکترونیکی، تخصیص شماره بایگانی و ارسال نهایی دادخواست به مرجع قضایی مربوطه دریافت می شود. این هزینه بر اساس تعرفه های سالیانه مصوب توسط کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و تحت نظارت قوه قضائیه تعیین می گردد. ماهیت این کارمزد، مستقل از میزان خواسته یا پیچیدگی پرونده اعسار بوده و معمولاً برای انواع دادخواست اعسار (چه از هزینه دادرسی و چه از محکوم به) در یک دامنه ثابت قرار می گیرد. هر ساله این تعرفه ها مورد بازنگری قرار گرفته و به دفاتر ابلاغ می شود.
• ب. هزینه تمبر دادخواست اعسار: بر اساس قوانین مالیاتی و قضایی، برای هر برگ دادخواست، مبلغی به عنوان تمبر قانونی الصاق می شود. این مبلغ نیز معمولاً ثابت بوده و جزء ناچیزی از کل هزینه را تشکیل می دهد. اهمیت این تمبر در رسمیت بخشیدن به دادخواست و اعتبار قانونی آن است.
• ج. هزینه اسکن و پیوست مدارک: با توجه به ضرورت الکترونیکی شدن پرونده ها، تمامی مدارک و مستندات پیوست دادخواست باید اسکن شده و در سیستم بارگذاری شوند. دفاتر خدمات قضایی بابت هر صفحه اسکن شده، تعرفه مشخصی دریافت می کنند. بنابراین، هر چه حجم مدارک پیوست شما بیشتر باشد، این بخش از هزینه نیز افزایش خواهد یافت.
• د. سایر هزینه های احتمالی: در برخی موارد، ممکن است متقاضی نیاز به خدمات جانبی دیگری نیز داشته باشد که هزینه های اندکی را در بر می گیرد. به عنوان مثال، اگر فرد کد ثنا نداشته باشد، هزینه احراز هویت و ثبت نام در سامانه ثنا نیز به این موارد اضافه می شود. همچنین، هزینه های کپی و پرینت مدارک در صورت نیاز نیز ممکن است از متقاضی دریافت شود.

آیا این هزینه ها بازپرداخت می شوند؟

پاسخ کوتاه به این پرسش خیر است. هزینه هایی که بابت ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت می شود، بابت ارائه خدماتی است که در لحظه ثبت انجام شده اند. این خدمات شامل ورود اطلاعات، اسکن مدارک و ارسال دادخواست است که صرف نظر از نتیجه نهایی پرونده اعسار (پذیرش یا رد آن توسط دادگاه)، انجام شده و قابل بازگشت نیستند. بنابراین، حتی اگر دادگاه با درخواست اعسار شما موافقت نکند، این هزینه ها مسترد نخواهند شد.

عوامل مؤثر بر محاسبه نهایی هزینه ثبت اعسار

در حالی که بخش عمده هزینه ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات قضایی ثابت است، اما چند عامل جزئی می توانند بر محاسبه نهایی آن تأثیر بگذارند که اطلاع از آن ها برای متقاضیان خالی از لطف نخواهد بود.

نوع دادخواست اعسار

دعوای اعسار به دو شکل عمده مطرح می شود: اعسار از هزینه دادرسی و اعسار از پرداخت محکوم به.

• اعسار از هزینه دادرسی: این نوع اعسار زمانی مطرح می شود که فرد توانایی پرداخت هزینه های مربوط به دادرسی (مانند هزینه دادخواست، کارشناسی، نشر آگهی و…) را ندارد. معمولاً دادخواست اعسار از هزینه دادرسی، از نظر پیچیدگی و تعداد مدارک مورد نیاز، ساده تر است.
• اعسار از پرداخت محکوم به: این اعسار پس از صدور حکم قطعی و محکومیت فرد به پرداخت مبلغی (مانند دیه، وجه چک، مهریه و…) مطرح می شود. در این موارد، متقاضی باید ثابت کند که توانایی پرداخت یکجای محکوم به را ندارد و خواستار تقسیط یا معافیت از پرداخت آن است. گاهی به دلیل نیاز به ارائه مدارک مالی و دارایی های بیشتر و جزئی تر، حجم مدارک پیوست این نوع دادخواست ممکن است کمی بیشتر باشد که می تواند به تبع آن، هزینه اسکن را افزایش دهد. با این حال، کارمزد اصلی دفتر برای ثبت هر دو نوع، معمولاً یکسان است.

تعرفه های سالیانه قوه قضائیه و کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

یکی از مهم ترین عواملی که بر هزینه ثبت دادخواست اعسار تأثیر مستقیم دارد، تعرفه های مصوب است. هر ساله، قوه قضائیه و کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، تعرفه های جدیدی را برای خدمات ارائه شده در این دفاتر اعلام می کنند. این تعرفه ها شامل کارمزد ثبت دادخواست، هزینه اسکن هر صفحه، و سایر خدمات می شود. این تغییرات معمولاً با آغاز سال جدید اعمال می گردد؛ لذا، هزینه ای که در یک سال پرداخت شده است، ممکن است در سال بعد تغییر کند. اهمیت به روز بودن اطلاعات در این زمینه بسیار بالاست.

تعداد و حجم مدارک پیوست شده

همان طور که پیش تر اشاره شد، دفاتر خدمات قضایی بابت اسکن هر صفحه مدرک، تعرفه مشخصی دریافت می کنند. بنابراین، هرچه تعداد مدارک و مستنداتی که شما برای اثبات اعسار خود (مانند استشهاد محلی، لیست اموال، گردش حساب بانکی، مدارک شغلی و…) ارائه می دهید بیشتر باشد، هزینه اسکن نیز به نسبت افزایش خواهد یافت. آماده سازی منظم و دسته بندی دقیق مدارک می تواند به کاهش این هزینه و سرعت بخشیدن به فرآیند کمک کند.

سیاست های داخلی دفاتر (جزئی)

اگرچه ساختار اصلی هزینه ها در تمامی دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یکسان است، اما ممکن است برخی دفاتر بابت خدمات جزئی و اختیاری (مانند ارائه پاکت پستی، یا کپی اضافه) هزینه های اندکی دریافت کنند که می تواند بر مبلغ نهایی تأثیر بگذارد. البته این موارد معمولاً ناچیز بوده و تأثیر چشمگیری بر کل هزینه ندارند. همچنین، برخی دفاتر ممکن است خدمات مشاوره اولیه رایگان ارائه دهند، در حالی که برخی دیگر برای مشاوره تخصصی تر هزینه ای دریافت کنند. با این حال، محاسبه دقیق هزینه ثبت دادخواست اعسار، جزو وظایف اصلی و استاندارد این دفاتر است.

نحوه استعلام و اطلاع از هزینه دقیق و به روز

در دنیای امروز که قوانین و تعرفه ها به طور مداوم در حال به روزرسانی هستند، اطلاع از هزینه دقیق و به روز ثبت دادخواست اعسار اهمیت زیادی دارد. چندین روش برای استعلام این هزینه ها وجود دارد که هر یک مزایا و محدودیت های خاص خود را دارند.

مراجعه حضوری به نزدیک ترین دفتر خدمات الکترونیک قضایی

دقیق ترین و مطمئن ترین روش برای اطلاع از هزینه ثبت دادخواست اعسار، مراجعه حضوری به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. متصدیان این دفاتر، به دلیل دسترسی مستقیم به سیستم و تعرفه های به روز، می توانند اطلاعات کاملاً دقیقی را ارائه دهند. با مراجعه حضوری، شما می توانید مدارک خود را نیز به همراه داشته باشید تا در صورت نیاز، تخمین دقیق تری از هزینه اسکن مدارک نیز به شما داده شود. این روش، به خصوص اگر اولین بار است که دادخواست اعسار ثبت می کنید، به شدت توصیه می شود.

تماس تلفنی با دفاتر خدمات قضایی

برخی دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، امکان پاسخگویی تلفنی را نیز فراهم کرده اند. از طریق تماس تلفنی، می توانید درباره تعرفه های عمومی و کارمزد ثبت دادخواست اعسار سوال کنید. با این حال، محدودیت هایی نیز وجود دارد؛ متصدیان تلفنی ممکن است نتوانند برآورد دقیقی از هزینه اسکن مدارک شما (بدون مشاهده تعداد صفحات) ارائه دهند. همچنین، اطلاعات تلفنی ممکن است در برخی موارد کلی تر از جزئیات حضوری باشد. بنابراین، برای اطلاعات کاملاً دقیق و شخصی سازی شده، مراجعه حضوری همچنان ارجحیت دارد.

بررسی وب سایت های رسمی

کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و برخی وب سایت های رسمی وابسته به قوه قضائیه، ممکن است تعرفه های مصوب خدمات خود را منتشر کنند. این وب سایت ها می توانند منبع خوبی برای دریافت یک دید کلی از میزان هزینه ها باشند. با این حال، همواره باید به تاریخ به روزرسانی اطلاعات دقت کرد و اطمینان حاصل نمود که تعرفه ها مربوط به سال جاری هستند. گاهی اوقات، ممکن است جزئیات خاصی از هزینه ها به طور کامل در وب سایت ها درج نشده باشد یا سرعت به روزرسانی آن ها با سرعت تغییر تعرفه ها یکسان نباشد.

همواره توصیه می شود پس از پرداخت هرگونه هزینه در دفاتر خدمات قضایی، رسید و فاکتور تفصیلی دریافت کنید تا در صورت بروز هرگونه ابهام یا نیاز به پیگیری، مستندات لازم را در اختیار داشته باشید. این فاکتور شامل جزئیات کارمزد دفتر، هزینه تمبر، و هزینه اسکن مدارک است.

مراحل ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات قضایی (با تمرکز بر جنبه های مالی)

ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، فرآیندی مرحله به مرحله است که آگاهی از جزئیات آن، به ویژه از جنبه های مالی، به تسهیل کار شما کمک شایانی می کند. این مراحل شامل آماده سازی اولیه تا پیگیری نهایی دادخواست می شود.

مرحله اول: آماده سازی مدارک

پیش از مراجعه به دفتر خدمات قضایی، باید کلیه مدارک لازم برای دادخواست اعسار را آماده کنید. این مدارک شامل موارد زیر می شود:

• مدارک هویتی: اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه.
• مدارک مربوط به اثبات اعسار: این مدارک بسته به نوع اعسار (از هزینه دادرسی یا از محکوم به) متفاوت است. به طور عمومی شامل:
  • استشهادیه از حداقل ۴ شاهد (با ذکر مشخصات کامل شهود و اقرار به عدم توانایی مالی شما).
  • فهرست کامل اموال منقول و غیرمنقول (شامل خودرو، ملک، سهام، حساب های بانکی و…).
  • مدارک مربوط به درآمد و شغل (مانند فیش حقوقی، پروانه کسب، گواهی عدم اشتغال).
  • گردش حساب های بانکی مربوط به شش ماه اخیر.
  • مدارک مربوط به بدهی ها و تعهدات مالی (در صورت وجود).
• مدارک مربوط به اصل دعوا (در صورت اعسار از هزینه دادرسی): کپی دادخواست اصلی یا مدارک مربوط به پرونده ای که در آن درخواست اعسار می دهید.

نظم و دقت در آماده سازی مدارک، نه تنها فرآیند ثبت را سریع تر می کند، بلکه از افزایش بی مورد هزینه اسکن به دلیل نقص مدارک و مراجعات متعدد جلوگیری خواهد کرد.

مرحله دوم: مراجعه به دفتر خدمات قضایی

با در دست داشتن کلیه مدارک آماده شده، به نزدیک ترین دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. در این مرحله، نکات زیر حائز اهمیت است:

1. همراه داشتن مدارک هویتی و کد ثنا: برای احراز هویت و ثبت دادخواست، داشتن اصل کارت ملی و کد ثنا (اگر قبلاً ثبت نام کرده اید) ضروری است. اگر کد ثنا ندارید، در همان دفتر خدمات برای شما ثبت نام و احراز هویت انجام می شود که هزینه جداگانه ای دارد.
2. تکمیل فرم های مربوطه: متصدی دفتر، با کمک شما اطلاعات لازم را در فرم های دادخواست اعسار وارد سیستم می کند. در این مرحله، جزئیات دادخواست شما نهایی می شود.
3. محاسبه دقیق و نهایی هزینه توسط متصدی دفتر: پس از ورود اطلاعات و اسکن مدارک، سیستم به طور خودکار یا توسط متصدی، تمامی هزینه های مربوط به ثبت دادخواست (کارمزد دفتر، هزینه تمبر، هزینه اسکن و سایر موارد) را محاسبه و به شما اعلام می کند.
4. پرداخت هزینه در محل از طریق کارت خوان یا سایر روش ها: شما موظف هستید مبلغ اعلام شده را به صورت نقدی یا از طریق دستگاه کارت خوان در همان محل پرداخت کنید. پس از پرداخت، رسید رسمی و تفصیلی از دفتر دریافت خواهید کرد.
5. دریافت کد رهگیری دادخواست: پس از پرداخت و تکمیل فرآیند ثبت، یک کد رهگیری منحصر به فرد به شما داده می شود که برای پیگیری های بعدی دادخواست اعسار در سامانه ثنا و مراجع قضایی ضروری است.

مرحله سوم: پیگیری دادخواست

پس از ثبت دادخواست و پرداخت هزینه ها، فرآیند دادرسی آغاز می شود. شما باید با استفاده از کد رهگیری و سامانه ثنا، مراحل رسیدگی به دادخواست اعسار خود را پیگیری کنید. ابلاغیه ها و قرارهای صادره از سوی دادگاه (مانند زمان جلسه رسیدگی، نیاز به معرفی شهود و…) از طریق همین سامانه به شما اطلاع رسانی خواهد شد. موفقیت در دعوای اعسار، به معنای معافیت از هزینه دادرسی اصلی یا امکان تقسیط محکوم به است، اما تأثیری بر هزینه های پرداختی در دفاتر خدمات قضایی ندارد.

تفاوت اساسی: هزینه ثبت دادخواست اعسار در دفاتر و هزینه دادرسی اصلی

یکی از بزرگترین ابهامات برای متقاضیان اعسار، تفاوت بین هزینه ای است که در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت می کنند با هزینه دادرسی اصلی که از پرداخت آن معاف می شوند. این دو مقوله کاملاً از یکدیگر مجزا هستند و درک تفاوت آن ها برای جلوگیری از سردرگمی ضروری است.

ویژگی	هزینه ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات قضایی	هزینه دادرسی اصلی
ماهیت	کارمزد اداری و خدماتی برای ثبت الکترونیکی دادخواست و مدارک	هزینه ای قانونی برای رسیدگی قضایی به دعوا
زمان پرداخت	در هنگام ثبت دادخواست اعسار در دفتر خدمات قضایی	در هنگام ثبت دادخواست اصلی یا در مراحل بعدی دادرسی (که دعوای اعسار برای معافیت از آن مطرح می شود)
هدف	پرداخت هزینه بابت خدمات ارائه شده توسط دفاتر (ورود اطلاعات، اسکن، ارسال)	پرداخت به قوه قضائیه بابت رسیدگی و قضاوت
وابستگی به مبلغ خواسته	معمولاً مستقل از مبلغ خواسته است و ثابت یا با نوسان کم برای انواع اعسار	اغلب بر اساس درصدی از مبلغ خواسته در دعاوی مالی محاسبه می شود و می تواند بسیار زیاد باشد
امکان معافیت	معافیت از این هزینه (کارمزد دفتر) ممکن نیست، زیرا بابت خدمت انجام شده است.	متقاضی با اثبات اعسار، از پرداخت این هزینه به طور کامل یا جزئی معاف می شود.
مرجع دریافت کننده	دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (به عنوان نهاد خصوصی)	حساب قوه قضائیه (خزانه دولت)

به بیان ساده تر، شما با ثبت دادخواست اعسار در دفتر خدمات قضایی، مبلغی را برای استفاده از خدمات این دفاتر پرداخت می کنید تا درخواست شما مبنی بر معافیت از پرداخت هزینه دادرسی اصلی به دادگاه ارسال و بررسی شود. پس، این دو هزینه کاملاً مجزا بوده و یکی به معنای جایگزینی دیگری نیست.

اعسار از هزینه دادرسی و اعسار از محکوم به: تعاریف و تفاوت ها

اعسار، همان طور که در قوانین حقوقی ایران تعریف شده، به معنای تنگدستی و ناتوانی در پرداخت دیون یا هزینه های قانونی است. اما این ناتوانی می تواند در دو مقطع و به دو شکل متفاوت مطرح شود که هر یک دارای تعریف و هدف مشخصی است.

اعسار از هزینه دادرسی

تعریف: اعسار از هزینه دادرسی به وضعیتی اطلاق می شود که فرد به دلیل نداشتن تمکن مالی کافی، توانایی پرداخت هزینه های مربوط به رسیدگی به یک دعوا در دادگاه را ندارد. این هزینه ها شامل هزینه ثبت دادخواست اصلی، هزینه کارشناسی، هزینه نشر آگهی، هزینه واخواهی، تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی می شود.

کاربرد: این نوع اعسار معمولاً در ابتدای طرح دعوا یا در مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی مطرح می شود. هدف اصلی آن، فراهم آوردن امکان دسترسی به عدالت برای افرادی است که از نظر مالی ضعیف هستند و در صورت عدم معافیت، قادر به طرح یا پیگیری دعوای خود نخواهند بود.

نتیجه: در صورت پذیرش اعسار از هزینه دادرسی، متقاضی از پرداخت تمام یا بخشی از هزینه های دادرسی معاف شده و پرونده او بدون نیاز به پرداخت این مبالغ، مورد رسیدگی قرار می گیرد.

اعسار از پرداخت محکوم به

تعریف: اعسار از پرداخت محکوم به، زمانی مطرح می شود که فرد پس از صدور حکم قطعی دادگاه، به پرداخت مبلغی مشخص (مالی) به دیگری محکوم شده، اما توانایی پرداخت یکجای آن را ندارد. این مبلغ می تواند شامل مهریه، دیه، وجه چک، مطالبات قراردادی و غیره باشد.

کاربرد: این نوع اعسار پس از صدور و قطعیت حکم دادگاه و آغاز مرحله اجرای احکام مطرح می گردد. هدف آن، جلوگیری از بازداشت بدهکار به دلیل عدم توانایی مالی و همچنین امکان تقسیط بدهی یا در موارد بسیار نادر، معافیت کامل از پرداخت آن (اگر فرد هیچ دارایی حتی مستثنیات دین نداشته باشد) است.

نتیجه: در صورت پذیرش اعسار از محکوم به، دادگاه معمولاً حکم به تقسیط بدهی می دهد و بدهکار می تواند مبلغ محکوم به را به صورت اقساط و طی یک دوره زمانی مشخص پرداخت کند. این امر از فشار مالی یکباره بر بدهکار کاسته و به او فرصت می دهد تا بدهی خود را به مرور تسویه کند.

اگرچه هزینه های ثبت دادخواست هر دو نوع اعسار در دفاتر خدمات قضایی معمولاً مشابه است، اما فرآیند اثبات، مدارک مورد نیاز و نتایج حقوقی هر یک کاملاً متفاوت است و نباید آن ها را با یکدیگر اشتباه گرفت.

مدارک لازم برای طرح دادخواست اعسار و تأثیر آن بر هزینه ها

آماده سازی دقیق و کامل مدارک، نه تنها برای اثبات اعسار شما حیاتی است، بلکه می تواند بر میزان هزینه محاسبه اعسار در دفاتر خدمات قضایی نیز تأثیرگذار باشد، هرچند که این تأثیر معمولاً محدود به هزینه اسکن است.

بر اساس قوانین و آیین نامه های موجود، متقاضی اعسار باید مدارک زیر را برای طرح دادخواست خود ارائه دهد:

1. دادخواست رسمی اعسار: این دادخواست باید به صورت رسمی و با فرمت های قضایی تنظیم شود. مشخصات خواهان (معسر)، خوانده، موضوع درخواست اعسار و دلایل مستند برای اثبات تنگدستی باید به دقت در آن درج گردد.
2. شهادت نامه شهود: متقاضی باید شهادت نامه کتبی از حداقل چهار نفر شاهد (در خصوص اعسار از هزینه دادرسی) یا دو نفر شاهد (در خصوص اعسار از محکوم به) ارائه دهد. این شهود باید از وضعیت مالی معسر آگاه باشند و توانایی مالی وی در پرداخت دیون یا هزینه های دادرسی را تأیید کنند. نام، نام خانوادگی، مشخصات هویتی و آدرس شهود باید به وضوح در شهادت نامه ذکر شود.
3. مدارک هویتی: اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه متقاضی.
4. مدارک شغلی و مالی: این مدارک برای اثبات وضعیت مالی فرد ضروری هستند و شامل:
   • فیش حقوقی، پروانه کسب، گواهی عدم اشتغال به کار.
   • فهرست کامل و دقیق کلیه اموال منقول (مانند خودرو، سهام، حساب های بانکی) و غیرمنقول (مانند ملک، زمین) که فرد دارد یا در سه ماه قبل از درخواست اعسار منتقل کرده است.
   • کپی از تمامی صفحات دفاتر تجاری (در صورت تاجر بودن).
   • لیست تمامی بدهی ها و بستانکاری ها.
   • گردش حساب بانکی مربوط به شش ماه اخیر از کلیه حساب های فعال متقاضی.
5. مدارک مربوط به میزان خواسته یا محکوم به: برای اعسار از هزینه دادرسی، باید میزان تقریبی خواسته مشخص باشد تا بتوان میزان هزینه دادرسی را برآورد کرد. برای اعسار از محکوم به، کپی رأی قطعی دادگاه و اجراییه لازم است.

تأثیر بر هزینه ها: هر یک از این مدارک باید اسکن و پیوست دادخواست شود. بنابراین، هر چه تعداد این مدارک بیشتر باشد، هزینه اسکن آن ها نیز در دفاتر خدمات قضایی افزایش می یابد. به عنوان مثال، اگر گردش حساب بانکی شما ده ها صفحه باشد، این امر به هزینه اسکن شما اضافه خواهد کرد. با این حال، اهمیت ارائه کامل و دقیق مدارک برای اثبات اعسار بسیار بیشتر از صرفه جویی اندک در هزینه اسکن است، زیرا نقص مدارک می تواند منجر به رد دادخواست و تحمیل هزینه های بیشتر و اتلاف وقت شود.

قوانین و مقررات مرتبط با اعسار و تعرفه خدمات قضایی

درک چارچوب قانونی که اعسار بر مبنای آن تعریف و اجرا می شود، برای هر متقاضی ضروری است. همچنین، آگاهی از نحوه تعیین تعرفه های دفاتر خدمات قضایی به شفافیت بیشتر موضوع کمک می کند.

مبانی قانونی اعسار

اعسار در نظام حقوقی ایران بر پایه چندین قانون مهم بنا شده است:

• قانون اعسار مصوب ۱۳۱۳: این قانون، مبنای اصلی تعریف و رسیدگی به اعسار است. بر اساس ماده ۱ این قانون، «معسر کسی است که به واسطه عدم کفایت دارائی یا عدم دسترسی به مال خود قادر به تأدیه مخارج محاکمه یا دیون خود نباشد.»
• قانون آیین دادرسی مدنی: ماده ۵۰۵ این قانون به تفصیل به نحوه طرح و رسیدگی به دادخواست اعسار از هزینه دادرسی می پردازد. این ماده چگونگی ارائه درخواست اعسار (چه به صورت مستقل و چه همزمان با دعوای اصلی) و نیز مرجع رسیدگی کننده را مشخص می کند.
• قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴: این قانون به صورت خاص به اعسار از محکوم به می پردازد و شرایط و ضوابط مربوط به اثبات اعسار و نحوه تقسیط بدهی ها را تبیین می کند. ماده ۶ این قانون، معسر را فردی می داند که «جز مستثنیات دین، مالی برای پرداخت بدهی های خود ندارد.»

این قوانین به همراه رویه قضایی، مسیر رسیدگی به اعسار را مشخص کرده و چهارچوب لازم برای اثبات و پذیرش آن را فراهم می آورند.

تعرفه خدمات دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

هزینه هایی که دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برای ثبت دادخواست اعسار دریافت می کنند، بر اساس «آیین نامه تعرفه خدمات دفاتر خدمات الکترونیک قضایی» تعیین می شود. این آیین نامه توسط ریاست قوه قضائیه تصویب و ابلاغ می گردد و هر ساله یا در بازه های زمانی مشخص، مورد بازنگری و به روزرسانی قرار می گیرد. این آیین نامه، به دقت تعرفه هر یک از خدمات قابل ارائه در این دفاتر، از جمله ثبت انواع دادخواست، اسکن مدارک، احراز هویت و سایر خدمات را مشخص می کند. هدف از تدوین این آیین نامه، ایجاد یکنواختی در هزینه ها در سراسر کشور و جلوگیری از دریافت مبالغ سلیقه ای است.

مبالغ تعیین شده در این تعرفه ها، بابت خدماتی است که دفاتر به عنوان بخش خصوصی یا نیمه خصوصی و با مجوز قوه قضائیه ارائه می دهند و این مبالغ، جدا از هزینه هایی است که به حساب دولت (قوه قضائیه) واریز می شود. بنابراین، هر متقاضی اعسار باید آگاه باشد که تعرفه های دفاتر خدمات قضایی، بخشی قانونی و الزامی از فرآیند ثبت دادخواست است.

در مجموع، درک این چارچوب قانونی و مالی، به افراد کمک می کند تا با دیدی واقع بینانه و آمادگی کامل، به فرآیند درخواست اعسار در دفاتر خدمات قضایی و سپس در محاکم بپردازند و از تضییع وقت و هزینه جلوگیری کنند.

نتیجه گیری

محاسبه هزینه اعسار در دفاتر خدمات قضایی، برخلاف تصور اولیه، به معنای پرداخت هزینه ای بابت معافیت نیست، بلکه مبلغی است ثابت و مشخص که بابت خدمات اداری و الکترونیکی این دفاتر دریافت می شود. این هزینه شامل کارمزد ثبت دادخواست، مبلغ تمبر و هزینه اسکن مدارک است و ارتباطی با هزینه دادرسی اصلی یا مبلغ محکوم به ندارد که متقاضی اعسار به دنبال معافیت از آن هاست.

آگاهی از اجزای تشکیل دهنده این هزینه، عوامل مؤثر بر آن از جمله نوع دادخواست و حجم مدارک، و نیز روش های استعلام دقیق تعرفه های به روز، برای هر متقاضی اعسار از اهمیت بالایی برخوردار است. مراجعه حضوری به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دقیق ترین راه برای کسب اطلاعات مالی روزآمد محسوب می شود. در نهایت، با اینکه این هزینه ها در صورت رد درخواست اعسار نیز مسترد نمی شوند، اما پرداخت آن ها گام اول و ضروری برای آغاز فرآیند قانونی و دسترسی به عدالت برای افراد فاقد تمکن مالی است.