اگر شوهر طلاق ندهد تکلیف چیست؟ راهنمای جامع حقوقی برای زنان

در پاسخ به این پرسش که اگر شوهر طلاق ندهد تکلیف چیست، باید گفت که زن می تواند تحت شرایط قانونی خاصی، حتی بدون رضایت شوهر، درخواست طلاق دهد. قانون مدنی ایران، با وجود اینکه حق طلاق را به طور کلی در اختیار مرد قرار داده، اما راه های مشخص و متعددی را برای حمایت از حقوق زن در نظر گرفته است تا او بتواند در صورت بروز مشکلات و تحقق شرایط خاص، به جدایی قانونی دست یابد. این مقاله به بررسی دقیق این شرایط و رویه های قانونی می پردازد تا زنان بتوانند با آگاهی کامل از حقوق خود، برای احقاق آن ها اقدام کنند.

باور عمومی مبنی بر اینکه حق طلاق به صورت انحصاری در اختیار مرد است، همواره به درستی منعکس کننده تمام ابعاد قانون نیست. در حالی که مرد می تواند با رعایت تشریفات قانونی و پرداخت حقوق مالی زن، همسرش را طلاق دهد، قانونگذار به زن نیز این امکان را داده است که در موقعیت های خاص و با اثبات شرایطی در دادگاه، حکم طلاق را دریافت کند. این موضوع به ویژه زمانی اهمیت می یابد که ادامه زندگی مشترک برای زن دشوار یا غیرممکن شود و مرد از طلاق دادن همسرش امتناع ورزد. در چنین شرایطی، زن می تواند با مراجعه به مراجع قضایی، نسبت به طلاق اقدام نماید.

اصل و استثناها: حق طلاق در قانون ایران

در نظام حقوقی ایران، حق طلاق از جمله مباحث حساس و پیچیده است که همواره مورد توجه بوده است. ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: «مرد می تواند هر وقت که بخواهد همسر خود را طلاق دهد.» این ماده، مبنای اصلی حق طلاق برای مرد در قانون ایران است که به او این اختیار را می دهد تا بدون نیاز به ارائه دلیل خاص یا اثبات تقصیر زن، با رعایت تشریفات قانونی و پرداخت حقوق مالی زوجه، او را طلاق دهد.

با این حال، این یک قاعده مطلق و بی قید و شرط نیست. قانونگذار برای حمایت از حقوق زنان و جلوگیری از تضییع آن ها، استثنائاتی را نیز پیش بینی کرده است. این استثناها به زن این امکان را می دهند که در شرایط خاص و با اثبات دلایل موجه در دادگاه، بتواند از همسر خود جدا شود، حتی اگر مرد به طلاق رضایت نداشته باشد. این رویکرد قانونی، به منظور ایجاد توازن و عدالت در روابط زناشویی است و نشان دهنده شکستن کلیشه انحصار حق طلاق برای مرد است. در واقع، تبصره ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی به وضوح به این استثناها اشاره کرده و مسیرهای قانونی را برای درخواست طلاق از سوی زن باز گذاشته است. این مسیرها عمدتاً بر پایه مواد ۱۱۱۹، ۱۱۲۹ و ۱۱۳۰ قانون مدنی استوار هستند که در ادامه به تفصیل به آن ها خواهیم پرداخت.

چرا زن می تواند طلاق بگیرد؟

حمایت قانون از زن در شرایط خاص زندگی زناشویی از طریق ارائه دلایل موجه برای طلاق، یک سازوکار حیاتی است. این مکانیسم قانونی، به زن این توانایی را می دهد که در برابر شرایط نامطلوب و غیرقابل تحمل، منفعل نماند و برای آینده خود و فرزندانش تصمیم گیری کند. قوانین مربوط به طلاق از سوی زن، نه تنها ابزاری برای خروج از یک رابطه آسیب زا است، بلکه به عنوان یک اهرم فشار قانونی نیز عمل می کند تا مرد به تعهدات خود در قبال همسرش پایبند باشد.

توضیح این سازوکارها به زبان ساده و همراه با مثال های کاربردی، به زنان کمک می کند تا بدون ترس از پیچیدگی های حقوقی، مسیر درست را شناسایی و برای احقاق حقوق خود اقدام کنند. این بخش از قانون، در واقع تعبیری از مفهوم عدالت در روابط خانوادگی است که تلاش می کند تا حقوق هر دو طرف، به ویژه طرف آسیب پذیرتر، حفظ شود.

مهم ترین شرایط قانونی درخواست طلاق از سوی زن (بدون رضایت مرد)

در صورتی که مرد به طلاق رضایت ندهد و زن مصر بر جدایی باشد، قانون راه هایی را برای او پیش بینی کرده است. این راه ها، که مبتنی بر شروط قانونی و دلایل موجه هستند، به زن این امکان را می دهند تا با مراجعه به دادگاه خانواده و اثبات شرایط مورد نظر، حکم طلاق را دریافت کند. در ادامه به مهم ترین این شرایط و مصادیق آن ها می پردازیم:

۱. شروط دوازده گانه ضمن عقد (حق وکالت در طلاق)

یکی از قوی ترین ابزارها برای زن جهت درخواست طلاق، وجود شروط ضمن عقد ازدواج است. ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی صراحتاً بیان می کند که زوجین می توانند هر شرطی را که مخالف با مقتضای عقد ازدواج نباشد، در ضمن عقد یا عقد لازم دیگری قرار دهند. این شروط معمولاً در سند ازدواج تحت عنوان «شروط دوازده گانه عقدنامه» یا «وکالت در طلاق» ذکر می شوند.

با امضای این شروط، مرد به زن وکالت می دهد که در صورت تحقق هر یک از آن ها، زن از طرف مرد وکیل باشد تا با مراجعه به دادگاه و اثبات وقوع شرط، خود را مطلقه سازد. این وکالت، وکالتی بلاعزل است و مرد پس از اعطای آن نمی تواند به سادگی آن را فسخ کند. البته اثبات تحقق شرط در دادگاه الزامی است و صرف ادعا کافی نیست.

انواع شروط رایج و مثال کاربردی:

• عدم پرداخت نفقه: اگر مرد به مدت شش ماه نفقه زن را پرداخت نکند.
• سوءرفتار و سوءمعاشرت: شامل ضرب و شتم یا هرگونه بدرفتاری که ادامه زندگی را برای زن غیرقابل تحمل کند.
• اعتیاد زیان آور: اعتیاد مرد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی که به زندگی مشترک لطمه بزند و ترک آن در مدت معقول امکان پذیر نباشد.
• بیماری های صعب العلاج: ابتلا به بیماری هایی که زندگی مشترک را مختل کند.
• محکومیت قطعی به حبس: محکومیت مرد به حبس ۵ سال یا بیشتر.
• ترک زندگی خانوادگی: غیبت مرد به مدت حداقل ۶ ماه متوالی یا ۹ ماه متناوب بدون عذر موجه.
• ازدواج مجدد مرد بدون اجازه یا رضایت زن: این شرط یکی از مهم ترین شروطی است که در صورت تحقق، زن می تواند به استناد آن درخواست طلاق دهد.
• سایر شروط توافقی: مانند حق انتخاب مسکن، اشتغال، تحصیل و خروج از کشور.

مثال کاربردی: فرض کنید زنی در هنگام عقد شرط کرده باشد که «در صورت ازدواج مجدد مرد بدون رضایت کتبی همسر اول، زن حق وکالت در طلاق را داشته باشد.» اگر مرد بدون اذن همسر اول، مجدداً ازدواج کند، زن می تواند با اثبات این موضوع در دادگاه، از حق وکالت در طلاق خود استفاده کرده و حکم طلاق را دریافت نماید.

رای وحدت رویه شماره ۷۱۶ مورخ ۱۳۸۹/۷/۲۰ هیات عمومی دیوان عالی کشور نکته مهمی را در خصوص ازدواج مجدد مرد و عدم تمکین زن مطرح می کند: اگر زن به دلیل عدم تمکین، مرد را مجبور به ازدواج مجدد (با اجازه دادگاه) کند، زن نمی تواند به استناد شرط وکالت در طلاق مبنی بر ازدواج مجدد مرد، درخواست طلاق دهد. این رای تأکید می کند که تمکین از زوج تکلیف قانونی زوجه است و در صورت امتناع زن بدون مانع مشروع، وکالت زوجه در طلاق محقق و قابل اعمال نخواهد بود.

۲. ترک انفاق از سوی شوهر

یکی از تکالیف اساسی مرد در زندگی مشترک، پرداخت نفقه به همسر است. ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی این حق را برای زن به رسمیت شناخته است که در صورت استنکاف یا عجز شوهر از دادن نفقه و عدم امکان الزام او به پرداخت توسط دادگاه، زن می تواند برای طلاق به حاکم شرع رجوع کند و حاکم شوهر او را اجبار به طلاق می نماید. ترک انفاق، یعنی عدم پرداخت هزینه های ضروری زندگی همسر، از جمله خوراک، پوشاک، مسکن و درمان، بدون عذر موجه.

مراحل قانونی و مثال کاربردی:

1. درخواست نفقه: زن ابتدا باید از طریق دادگاه خانواده، دادخواست مطالبه نفقه را تقدیم کند.
2. صدور حکم دادگاه: دادگاه پس از بررسی مدارک و شواهد، حکم به پرداخت نفقه توسط مرد صادر می کند.
3. استنکاف یا عجز مرد: اگر مرد با وجود حکم دادگاه همچنان از پرداخت نفقه خودداری کند (استنکاف) یا توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد (عجز)، زن می تواند مرحله بعدی را آغاز کند.
4. درخواست طلاق: در این صورت، زن می تواند به استناد ترک انفاق و عدم امکان الزام مرد به پرداخت، دادخواست طلاق خود را به دادگاه ارائه دهد.

مثال کاربردی: زنی که شوهرش ماه هاست بدون دلیل موجه نفقه او را پرداخت نکرده است. زن ابتدا از طریق دادگاه اقدام به مطالبه نفقه می کند و پس از صدور حکم و عدم پرداخت از سوی مرد، می تواند با ارائه مدارک مربوط به ترک انفاق، درخواست طلاق بدهد.

۳. عسر و حرج (سختی و مشقت غیرقابل تحمل)

ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی یکی از مهم ترین راه های قانونی برای طلاق از سوی زن است. این ماده بیان می کند: «در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود.»

مفهوم «عسر و حرج» به معنای به وجود آمدن وضعیتی است که ادامه زندگی مشترک را برای زن با مشقت فراوان همراه ساخته و تحمل آن به صورت عادی غیرممکن باشد. این وضعیت باید به گونه ای باشد که دادگاه آن را محرز و غیرقابل تحمل تشخیص دهد. مصادیق عسر و حرج در قانون تمثیلی هستند و دادگاه می تواند در موارد مشابه نیز حکم طلاق را صادر کند.

مصادیق قانونی عسر و حرج و مثال های کاربردی:

1. ترک زندگی خانوادگی توسط زوج: اگر مرد حداقل شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب در یک سال، بدون عذر موجه، زندگی مشترک را ترک کند.

   مثال: مردی که بدون اطلاع و دلیل منطقی، شش ماه متوالی خانه را ترک کرده و همسرش از او خبری ندارد.

2. اعتیاد زوج به مواد مخدر یا مشروبات الکلی: به شرطی که این اعتیاد به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و ترک آن در مدتی که پزشک تعیین می کند، امکان پذیر نباشد یا مرد از ترک آن امتناع کند.

   مثال: زنی که شوهرش معتاد به مواد مخدر است، بارها برای ترک اقدام کرده اما موفق نشده و اعتیاد او موجب از بین رفتن اموال و آسیب به فرزندان شده است.

3. محکومیت قطعی زوج به حبس: محکومیت مرد به حبس پنج سال یا بیشتر.

   مثال: شوهری که به دلیل جرمی، به هفت سال حبس قطعی محکوم شده و زن نمی تواند این مدت را بدون سرپرست و در شرایط سخت تحمل کند.

4. ضرب و شتم یا هرگونه سوءرفتار مستمر زوج: هر نوع بدرفتاری که عرفاً با توجه به وضعیت زن قابل تحمل نباشد، از جمله توهین، تحقیر، خشونت فیزیکی یا روانی مداوم.

   مثال: زنی که به طور مداوم مورد ضرب و شتم و فحاشی شوهر قرار می گیرد و گواهی های پزشکی قانونی و شهادت شهود این موضوع را تأیید می کنند.

5. ابتلای زوج به بیماری های صعب العلاج: بیماری های روانی، ساری یا هر عارضه صعب العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.

   مثال: مردی که به بیماری روانی شدید مبتلا است و رفتارهای غیرقابل کنترل او، امنیت جانی و روانی زن و فرزندان را به خطر انداخته است.

سایر موارد: علاوه بر مصادیق فوق، دادگاه می تواند در مواردی نظیر خیانت زوج (در صورتی که به زندگی لطمه جدی وارد کند و قابل اثبات باشد)، ازدواج مجدد مرد بدون اذن دادگاه یا رضایت زن (در صورت عدم ذکر این شرط در عقدنامه)، و ناتوانی در برقراری رابطه زناشویی، نیز عسر و حرج زن را احراز و حکم طلاق صادر کند.

اهمیت اثبات: اثبات عسر و حرج نیاز به جمع آوری مدارک و شواهد معتبر از جمله گواهی پزشکی قانونی، شهادت شهود، گزارش نیروی انتظامی، پیامک ها و سایر اسناد مرتبط دارد.

۴. غیبت طولانی مدت و مفقودالاثر بودن شوهر

یکی دیگر از شرایطی که به زن اجازه درخواست طلاق می دهد، غیبت طولانی مدت و مفقودالاثر بودن شوهر است. اگر شوهر برای مدت مشخصی غایب و هیچ خبری از او در دسترس نباشد، زن می تواند از دادگاه درخواست طلاق کند. معمولاً این مدت در قانون ۴ سال یا بیشتر تعیین شده است.

مراحل قانونی و مثال کاربردی:

1. اثبات مفقودالاثر بودن: زن باید از طریق مراجع قانونی (مانند نیروی انتظامی و ثبت احوال) اقدام به اثبات مفقودالاثر بودن شوهر خود کند.
2. جستجوی شوهر: دادگاه دستور انتشار آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار را برای یافتن مرد صادر می کند.
3. صدور حکم طلاق: پس از طی مراحل قانونی و عدم یافتن مرد در مدت مقرر، دادگاه حکم طلاق را صادر می کند.

مثال کاربردی: مردی که برای مدت طولانی به قصد سفر از کشور خارج شده و هیچ تماسی با همسر خود نداشته و برای بیش از ۴ سال از او خبری در دسترس نیست. زن می تواند با ارائه مدارک مربوط به غیبت و عدم اطلاع از همسرش، درخواست طلاق دهد.

۵. کراهت شدید زن (طلاق خلع و مبارات)

طلاق خلع و مبارات، دو نوع طلاق هستند که بر مبنای کراهت زن از مرد صورت می گیرند. ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی طلاق خلع را این گونه تعریف می کند: «طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر می دهد طلاق می گیرد، اعم از اینکه مال مزبور عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد.» ماده ۱۱۴۷ نیز طلاق مبارات را در حالتی تعریف می کند که کراهت از هر دو طرف باشد.

در این نوع طلاق، شرط اصلی، تنفر و کراهت شدید زن از مرد است، به حدی که زن حاضر به ادامه زندگی نباشد. برای انجام طلاق خلع، زن باید تمام یا بخشی از مهریه (یا مال دیگری) را به شوهر ببخشد تا او را راضی به طلاق کند. این بخشش را «فدیه» می نامند. در طلاق مبارات نیز همین بخشش مال صورت می گیرد، با این تفاوت که کراهت از سوی هر دو زوج است.

اهمیت اثبات و مثال کاربردی:

اثبات کراهت در دادگاه بسیار مهم است و صرف ادعای زن کافی نیست. دادگاه باید به این نتیجه برسد که کراهت زن واقعی و شدید است. این کراهت می تواند ناشی از دلایل مختلفی باشد که زندگی را برای زن غیرقابل تحمل کرده است.

مثال کاربردی: زنی که به دلیل رفتارهای ناپسند شوهر، مانند بددهنی، بی توجهی یا عدم رعایت بهداشت، دچار تنفر شدید از او شده و حاضر است با بخشش تمام یا بخشی از مهریه خود، از او جدا شود.

۶. جنون یا امراض صعب العلاج مرد (که مانع از ایفای وظایف زناشویی است)

در برخی موارد، ابتلا به جنون یا امراض صعب العلاج از سوی مرد می تواند دلیلی برای درخواست طلاق از طرف زن باشد. این بیماری ها باید به گونه ای باشند که ادامه زندگی مشترک را برای زن غیرممکن سازند یا مرد را از ایفای وظایف زناشویی و تأمین معاش زندگی بازدارند. تشخیص این موارد معمولاً با نظر پزشکی قانونی صورت می گیرد و دادگاه بر اساس شواهد و مدارک پزشکی تصمیم گیری می کند.

روند کلی درخواست طلاق از سوی زن

درخواست طلاق از سوی زن، یک فرآیند حقوقی مرحله ای است که نیازمند دقت، صبر و آگاهی از قوانین است. آشنایی با مراحل گام به گام این فرآیند، به زن کمک می کند تا با آمادگی بیشتری این مسیر را طی کند.

مراحل گام به گام:

1. مشاوره با وکیل خانواده: اولین و مهم ترین گام، مشورت با یک وکیل متخصص در امور خانواده است. وکیل می تواند با بررسی دقیق شرایط و مدارک موجود، بهترین راهکار قانونی را پیشنهاد دهد و در طول فرآیند، راهنمایی های لازم را ارائه کند.
2. تهیه و تقدیم دادخواست طلاق به دادگاه خانواده: زن یا وکیل او باید دادخواستی رسمی را مبنی بر درخواست طلاق به دادگاه خانواده محل اقامت خود یا همسرش تقدیم کند. در این دادخواست باید دلایل طلاق (مانند عسر و حرج، ترک انفاق، تحقق شروط ضمن عقد و…) به صورت مستند و دقیق ذکر شوند.
3. جمع آوری و ارائه مدارک و مستندات لازم: برای اثبات ادعاهای مطرح شده در دادخواست، زن باید مدارک و شواهد معتبر را جمع آوری و به دادگاه ارائه دهد. این مدارک می تواند شامل موارد زیر باشد:
   • سند ازدواج.
   • کارت ملی و شناسنامه.
   • گواهی های پزشکی قانونی (در موارد ضرب و شتم یا بیماری).
   • شهادت شهود.
   • گزارش نیروی انتظامی (در صورت وقوع خشونت).
   • اسناد مالی (برای اثبات ترک انفاق).
   • هرگونه پیام، فیلم، عکس یا مکالمه ای که ادعای زن را تقویت کند.
4. جلسات رسیدگی، داوری و مشاوره خانواده: پس از تقدیم دادخواست، دادگاه جلسات رسیدگی را برگزار می کند. در بسیاری از موارد، دادگاه زن و مرد را به واحد مشاوره خانواده یا داوری ارجاع می دهد تا تلاش برای سازش و حفظ زندگی مشترک صورت گیرد. در صورت عدم سازش، پرونده مجدداً به دادگاه باز می گردد.
5. صدور حکم طلاق توسط دادگاه: اگر دادگاه دلایل زن را برای طلاق موجه و کافی تشخیص دهد و امکان سازش نیز فراهم نشود، حکم طلاق را صادر می کند. این حکم می تواند به صورت «حکم طلاق» یا «گواهی عدم امکان سازش» باشد.
6. اجرای صیغه طلاق در دفترخانه: پس از قطعیت حکم طلاق، زوجین (یا وکلای آن ها) با مراجعه به یکی از دفاتر ثبت طلاق، صیغه طلاق را جاری و آن را در شناسنامه ثبت می کنند.

نکات مهم:

• زمان بر بودن فرآیند: فرآیند طلاق، به ویژه از سوی زن و بدون رضایت مرد، می تواند زمان بر باشد و نیاز به صبر و پیگیری مستمر دارد.
• اهمیت صبر و پیگیری: زن باید آمادگی لازم برای مواجهه با طولانی شدن فرآیند و جلسات متعدد دادگاه را داشته باشد.
• نقش وکیل در تسریع و هدایت پرونده: حضور وکیل متخصص نه تنها به تسریع فرآیند کمک می کند، بلکه به دلیل آگاهی وکیل از جزئیات قانونی و رویه های قضایی، از اشتباهات احتمالی جلوگیری کرده و شانس موفقیت پرونده را افزایش می دهد.

حقوق مالی زن و حضانت فرزندان در طلاق از سوی زن

یکی از نگرانی های اصلی زنان در فرآیند طلاق، به ویژه هنگامی که شوهر به جدایی رضایت نمی دهد، حقوق مالی و تکلیف حضانت فرزندان است. قانون ایران در این زمینه نیز حمایت هایی را برای زن پیش بینی کرده است.

حقوق مالی زن:

حقوق مالی زن که در زمان طلاق باید به او پرداخت شود، شامل موارد متعددی است که بر اساس نوع طلاق (خلع، مبارات یا بائن) و شرایط پرونده ممکن است تفاوت هایی داشته باشد. این حقوق عبارتند از:

1. مهریه: زن در هر نوع طلاقی، حق دریافت مهریه خود را دارد. مگر در طلاق خلع که زن برای جلب رضایت مرد، تمام یا بخشی از مهریه خود را می بخشد. مهریه عندالمطالبه است و زن در هر زمانی می تواند آن را از همسرش مطالبه کند.
2. نفقه ایام عده: پس از طلاق، زن باید یک دوره عده (معمولاً سه طهر یا سه ماه) را سپری کند که در این مدت، حق دریافت نفقه از مرد را دارد. این نفقه برای تأمین هزینه های زندگی زن در طول عده است.
3. اجرت المثل ایام زوجیت: اگر زن در طول زندگی مشترک، کارهایی را که شرعاً بر عهده او نبوده (مانند کارهای خانه)، به دستور مرد و با قصد عدم تبرع (بدون قصد مجانی بودن) انجام داده باشد، می تواند اجرت المثل آن را مطالبه کند. میزان اجرت المثل توسط کارشناس دادگستری تعیین می شود.
4. نحله: در صورتی که زن کارهای خانه را به قصد تبرع انجام داده باشد (یعنی قصد نداشته باشد در ازای آن پولی دریافت کند)، اما دادگاه نتواند اجرت المثل را برای او تعیین کند، می تواند نحله را از مرد مطالبه کند. نحله مبلغی است که با توجه به سنوات زندگی مشترک و توانایی مالی مرد، توسط دادگاه تعیین و به زن پرداخت می شود.
5. تنصیف اموال (تقسیم اموال): اگر در عقدنامه شرط تنصیف اموال (تقسیم دارایی های کسب شده در طول زندگی مشترک) قید شده باشد و مرد بدون دلیل موجه و به درخواست خود طلاق دهد، تا نصف اموالی که در طول زندگی مشترک کسب کرده است، می تواند به زن تعلق گیرد. این شرط نیاز به قید صریح در عقدنامه دارد.

تفاوت های مالی در طلاق خلع: در طلاق خلع، همانطور که پیش تر ذکر شد، زن برای رهایی از زندگی مشترک و جلب رضایت مرد به طلاق، مالی را به او می بخشد که معمولاً تمام یا بخشی از مهریه است. این بخشش به معنای از دست دادن سایر حقوق مالی زن نیست، اما به طور مستقیم بر مبلغ مهریه تأثیر می گذارد.

حضانت فرزندان در طلاق از سوی زن:

حضانت فرزندان، پس از طلاق، همواره یکی از دغدغه های اصلی زوجین است. قانون در این زمینه نیز معیارهای مشخصی را در نظر گرفته است:

• اولویت با مادر: طبق قانون، حضانت فرزندان تا سن ۷ سالگی (چه پسر و چه دختر) با مادر است، مگر اینکه صلاحیت مادر در دادگاه احراز نشود.
• انتخاب فرزند: پس از ۷ سالگی، حضانت فرزندان با رعایت مصلحت کودک و با نظر دادگاه تعیین می شود. در برخی موارد، دادگاه با شنیدن اظهارات فرزند، مصلحت او را در نظر می گیرد.
• ملاقات فرزندان: پدر و مادری که حضانت فرزند بر عهده او نیست، حق ملاقات با فرزند خود را دارد و هیچ کس نمی تواند این حق را از او سلب کند. زمان و چگونگی ملاقات نیز توسط دادگاه تعیین می شود.
• نفقه فرزندان: نفقه فرزندان، چه حضانت با مادر باشد و چه با پدر، بر عهده پدر است و او مکلف به پرداخت آن است.

در تمام این موارد، مصلحت کودک اصل اساسی و معیار اصلی تصمیم گیری دادگاه است. دادگاه تلاش می کند تا با در نظر گرفتن تمام جوانب، بهترین شرایط را برای رشد و تربیت فرزندان فراهم کند.

نتیجه گیری

همانطور که در این راهنمای جامع حقوقی بررسی شد، این تصور رایج که اگر شوهر طلاق ندهد زن بی پناه است و هیچ راه قانونی برای جدایی ندارد، کاملاً اشتباه است. قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، راه های متعددی را برای زنانی که در شرایط نامطلوب و غیرقابل تحمل زناشویی قرار دارند، پیش بینی کرده است تا بتوانند حتی بدون رضایت همسر، برای طلاق اقدام کنند و به حقوق قانونی خود دست یابند.

از جمله این راه ها می توان به استناد به شروط ضمن عقد نکاح، ترک انفاق از سوی شوهر، اثبات عسر و حرج (سختی و مشقت غیرقابل تحمل)، غیبت طولانی مدت و مفقودالاثر بودن شوهر، و در نهایت، طلاق خلع بر مبنای کراهت شدید زن اشاره کرد. هر یک از این موارد، پشتوانه های قانونی قوی دارند و در صورت اثبات در دادگاه خانواده، می توانند منجر به صدور حکم طلاق شوند.

اهمیت مشاوره با یک وکیل متخصص و مجرب در پرونده های طلاق از سوی زن، حیاتی و غیرقابل انکار است. یک وکیل کارآزموده می تواند با بررسی دقیق شرایط پرونده، راهنمایی های لازم را در خصوص جمع آوری مدارک، تنظیم دادخواست، و پیگیری مراحل قضایی ارائه دهد و شانس موفقیت زن را در احقاق حقوقش به نحو چشمگیری افزایش دهد. از این رو، به تمامی زنانی که در چنین شرایطی قرار دارند، توصیه می شود که قبل از هر اقدامی، حتماً با یک وکیل خانواده مشورت کنند.

در نهایت، این مقاله پیام امیدبخش را به زنانی که در مسیر دشوار طلاق قرار گرفته اند، می رساند: قانون از شما حمایت می کند و راه هایی برای آغاز یک زندگی جدید، آزاد از رنج و مشقت، وجود دارد. با آگاهی، پیگیری و استفاده از کمک متخصصان حقوقی، می توانید برای احقاق حقوق خود گام بردارید و فصل جدیدی را در زندگی خود آغاز کنید.