چند مثال برای جمله فعلیه

جمله فعلیه در زبان عربی به جمله ای گفته می شود که با یک فعل آغاز می شود و محور اصلی آن، انجام یک کار یا وقوع یک حالت در زمان مشخص است. ارکان اصلی این جمله شامل فعل و فاعل است و در بسیاری موارد نیز به مفعول نیاز پیدا می کند تا معنای کاملی را منتقل کند. این ساختار پویا، بخش بزرگی از بیان مفاهیم و رویدادها را در عربی بر عهده دارد و درک صحیح آن برای تسلط بر این زبان حیاتی است. این مقاله به ارائه مثال های متنوع و تحلیل دقیق اجزای آن ها می پردازد تا شما را در تشخیص و ساخت این نوع جملات یاری کند.

جمله فعلیه در نحو عربی جایگاه ویژه ای دارد و فهم عمیق آن، کلید درک بسیاری از متون، از جمله قرآن کریم، احادیث و ادبیات عرب است. هدف ما در این نوشتار، روشن سازی این مفهوم از طریق مثال های کاربردی و تفکیک اجزای جمله است تا تمامی خوانندگان، از دانش آموزان تا علاقه مندان به زبان عربی، بتوانند به راحتی این ساختار را فرا بگیرند و در نوشته ها و مکالمات خود به کار ببرند. با بررسی دقیق مثال ها در زمان ها و ساختارهای گوناگون، گام به گام با پیچیدگی های ظاهری و زیبایی های پنهان جمله فعلیه آشنا خواهید شد.

جمله فعلیه چیست؟ تعریفی ساده و ارکان اساسی

یک جمله فعلیه، همان طور که از نامش پیداست، جمله ای است که با فعل شروع می شود. این فعل می تواند در زمان های ماضی (گذشته)، مضارع (حال و آینده) یا امر (دستوری) باشد. این نوع جمله بیانگر یک اتفاق، عمل یا حالتی است که توسط فاعل انجام می شود یا بر او وارد می گردد.

ارکان اصلی و جدایی ناپذیر یک جمله فعلیه عبارتند از:

• فعل: کلمه ای که انجام کار یا وقوع حالتی را در زمان مشخص نشان می دهد.
• فاعل: انجام دهنده فعل یا کسی که کار را انجام می دهد. فاعل همیشه مرفوع است.
• مفعول (اختیاری): کلمه ای که اثر فعل بر آن وارد می شود. همه افعال به مفعول نیاز ندارند؛ تنها افعال متعدی (Transitive verbs) مفعول می گیرند. مفعول همیشه منصوب است.

برای روشن تر شدن این تعریف، به مثال پایه و تحلیل آن توجه کنید:

مثال پایه:

کَتَبَ الطّالِبُ الدَّرسَ.

ترجمه: دانش آموز درس را نوشت.

• کَتَبَ: فعل ماضی (نوشت).
• الطّالِبُ: فاعل (دانش آموز) و مرفوع است.
• الدَّرسَ: مفعول به (درس) و منصوب است، زیرا فعل «کَتَبَ» متعدی است و نیاز به مفعول دارد.

این مثال ساده، ساختار بنیادین جمله فعلیه را به خوبی نشان می دهد. در ادامه، با مثال های متنوع تر به بررسی عمیق تر این ساختار می پردازیم.

مثال های متنوع جمله فعلیه بر اساس زمان فعل

فعل، ستون فقرات جمله فعلیه است و زمان آن، نقش اساسی در معنای جمله ایفا می کند. افعال در زبان عربی به سه دسته اصلی ماضی، مضارع و امر تقسیم می شوند که هر کدام ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند.

جمله فعلیه با فعل ماضی (گذشته)

فعل ماضی برای بیان کارهایی به کار می رود که در زمان گذشته انجام شده و به پایان رسیده اند. این افعال بر حسب نوع، می توانند لازم یا متعدی باشند و فاعل آن ها نیز اشکال مختلفی دارد.

1. ذَهَبَ الوَلَدُ إلی المَدرسةِ.
   ترجمه: پسر به مدرسه رفت.
   تحلیل: «ذَهَبَ» فعل ماضی لازم. «الوَلدُ» فاعل اسم ظاهر و مرفوع است. (لازم)
2. قَرَأَتْ فاطِمَةُ الکِتابَ.
   ترجمه: فاطمه کتاب را خواند.
   تحلیل: «قَرَأَتْ» فعل ماضی متعدی. «فاطِمَةُ» فاعل اسم ظاهر و مرفوع است. «الکِتابَ» مفعول به و منصوب است. (متعدی)
3. نَجَحَ الطُّلّابُ فی الاِمتحانِ.
   ترجمه: دانش آموزان در امتحان موفق شدند.
   تحلیل: «نَجَحَ» فعل ماضی لازم. «الطُّلّابُ» فاعل اسم ظاهر و مرفوع است. توجه کنید که اگر فاعل اسم ظاهر و جمع باشد، فعل به صورت مفرد می آید، اما اگر فاعل ضمير بارز يا مستتر باشد، فعل مطابق فاعل می آید. (لازم)
4. أکَلَ الرَّجُلُ التُّفاحَةَ.
   ترجمه: مرد سیب را خورد.
   تحلیل: «أکَلَ» فعل ماضی متعدی. «الرَّجُلُ» فاعل اسم ظاهر و مرفوع است. «التُّفاحَةَ» مفعول به و منصوب است. (متعدی)
5. حَضَرَتْ المُعَلِّمَةُ.
   ترجمه: معلم حاضر شد.
   تحلیل: «حَضَرَتْ» فعل ماضی لازم. «المُعَلِّمَةُ» فاعل اسم ظاهر و مرفوع است. (لازم)
6. کَتَبُوا الرِّسالَةَ.
   ترجمه: نامه را نوشتند.
   تحلیل: «کَتَبُوا» فعل ماضی متعدی. «واو» فاعل ضمیر بارز و محلاً مرفوع است. «الرِّسالَةَ» مفعول به و منصوب است. (متعدی)
7. سَاعَدْتُهُ.
   ترجمه: او را کمک کردم.
   تحلیل: «سَاعَدْتُ» فعل ماضی متعدی. «تُ» (تاء متکلم وحده) فاعل ضمیر بارز و محلاً مرفوع است. «هُ» (هاء الغائب) مفعول به ضمیر متصل و محلاً منصوب است. (متعدی)

جمله فعلیه با فعل مضارع (حال و آینده)

فعل مضارع بیانگر عملی است که در زمان حال یا آینده در حال انجام یا وقوع است. این افعال می توانند در حالت های رفع (معمولاً)، نصب (با حروف ناصبه) و جزم (با حروف جازمه یا در جملات شرطی و امر) ظاهر شوند.

1. یَذْهَبُ الطّالِبُ إلی الجامِعَةِ.
   ترجمه: دانشجو به دانشگاه می رود.
   تحلیل: «یَذْهَبُ» فعل مضارع مرفوع (لازم). «الطّالِبُ» فاعل اسم ظاهر و مرفوع است.
2. تَشْرَبُ البِنْتُ الماءَ.
   ترجمه: دختر آب می نوشد.
   تحلیل: «تَشْرَبُ» فعل مضارع مرفوع (متعدی). «البِنْتُ» فاعل اسم ظاهر و مرفوع است. «الماءَ» مفعول به و منصوب است.
3. أُريدُ أَنْ أقرأَ الکِتابَ.
   ترجمه: می خواهم کتاب را بخوانم.
   تحلیل: «أُريدُ» فعل مضارع مرفوع (فاعل مستتر أنا). «أَنْ» حرف ناصبه. «أقرأَ» فعل مضارع منصوب (فاعل مستتر أنا). «الکِتابَ» مفعول به منصوب.
4. لَنْ یَذْهَبوا.
   ترجمه: آنها هرگز نخواهند رفت.
   تحلیل: «لَنْ» حرف ناصبه. «یَذْهَبوا» فعل مضارع منصوب به حذف نون (فاعل واو بارز).
5. لَمْ یَکْتُبْ واجِبَهُ.
   ترجمه: تکلیفش را ننوشت.
   تحلیل: «لَمْ» حرف جازمه. «یَکْتُبْ» فعل مضارع مجزوم (فاعل مستتر هو). «واجِبَهُ» مفعول به منصوب (هاء مضاف الیه).
6. لا تَلْعَبْ فی الشّارِعِ.
   ترجمه: در خیابان بازی نکن.
   تحلیل: «لا» لای نهی (حرف جازمه). «تَلْعَبْ» فعل مضارع مجزوم (فاعل مستتر أنتَ).
7. هُمْ لَمْ یَفْهَمُوا الدَّرسَ.
   ترجمه: آنها درس را نفهمیدند.
   تحلیل: «لَمْ» حرف جازمه. «یَفْهَمُوا» فعل مضارع مجزوم به حذف نون (فاعل واو بارز). «الدَّرسَ» مفعول به منصوب.

جمله فعلیه با فعل امر (دستور)

فعل امر برای درخواست یا دستور انجام کاری به کار می رود و معمولاً فاعل آن مخاطب است. فاعل فعل امر اغلب به صورت ضمیر مستتر یا بارز ظاهر می شود.

1. اِجْلِسْ یا وَلَدُ!
   ترجمه: ای پسر! بنشین!
   تحلیل: «اِجْلِسْ» فعل امر (فاعل مستتر أنتَ).
2. اُکْتُبوا الدَّرسَ!
   ترجمه: درس را بنویسید!
   تحلیل: «اُکْتُبوا» فعل امر (فاعل واو بارز). «الدَّرسَ» مفعول به منصوب.
3. اِذْهَبا إلی المَکْتَبَةِ!
   ترجمه: به کتابخانه بروید!
   تحلیل: «اِذْهَبا» فعل امر (فاعل الف بارز).
4. اِقْرَئی الکِتابَ!
   ترجمه: کتاب را بخوان!
   تحلیل: «اِقْرَئی» فعل امر (فاعل ی (یای مخاطبه) بارز). «الکِتابَ» مفعول به منصوب.

مثال های جمله فعلیه بر اساس نوع فاعل

فاعل، رکن اساسی جمله فعلیه است که انجام دهنده فعل را نشان می دهد. در زبان عربی، فاعل می تواند به سه شکل اصلی در جمله ظاهر شود: اسم ظاهر، ضمیر بارز یا ضمیر مستتر. شناخت این اشکال برای تشخیص صحیح فاعل ضروری است.

فاعل به صورت اسم ظاهر

در این حالت، فاعل به صورت یک اسم (مانند یک شخص، شیء یا مفهوم) به وضوح بعد از فعل در جمله می آید و مرفوع است. معمولاً در صیغه های مفرد غایب فعل، فاعل به صورت اسم ظاهر می آید.

1. حَضَرَ الأُسْتاذُ فی الصَّفِّ.
   ترجمه: استاد در کلاس حاضر شد.
   تحلیل: «الأُسْتاذُ» فاعل اسم ظاهر و مرفوع است.
2. یَلْعَبُ الأطفالُ بِالکُرَةِ.
   ترجمه: بچه ها با توپ بازی می کنند.
   تحلیل: «الأطفالُ» فاعل اسم ظاهر و مرفوع است.
3. نَزَلَ المَطَرُ بِشِدَّةٍ.
   ترجمه: باران شدید بارید.
   تحلیل: «المَطَرُ» فاعل اسم ظاهر و مرفوع است.
4. تَذْهَبُ المُهَنْدِسَاتُ إلی مَشروعِهِنَّ.
   ترجمه: مهندسان (زن) به پروژه خود می روند.
   تحلیل: «المُهَنْدِسَاتُ» فاعل اسم ظاهر و مرفوع است.

فاعل به صورت ضمیر بارز (آشکار)

ضمیر بارز، ضمیری است که به وضوح در ساختار فعل (به عنوان بخشی از شناسه) دیده می شود و نقش فاعل را ایفا می کند. این ضمایر اغلب متصل به فعل هستند و محلاً مرفوع می باشند.

1. ذَهَبْتُ إلی السُّوقِ.
   ترجمه: من به بازار رفتم.
   تحلیل: «تُ» (تاء متکلم وحده) فاعل ضمیر بارز و محلاً مرفوع است.
2. کَتَبوا واجِبَهُمْ.
   ترجمه: تکلیفشان را نوشتند.
   تحلیل: «واو» (واو جماعة) فاعل ضمیر بارز و محلاً مرفوع است.
3. قُلْتِ الحَقیقَةَ.
   ترجمه: تو (مؤنث) حقیقت را گفتی.
   تحلیل: «تِ» (تاء فاعل مخاطبه مؤنث) فاعل ضمیر بارز و محلاً مرفوع است.
4. تَجْلِسانِ بِهدوءٍ.
   ترجمه: آن دو (مؤنث/مذکر) با آرامش می نشینند.
   تحلیل: «ا» (الف مثنی) فاعل ضمیر بارز و محلاً مرفوع است.

فاعل به صورت ضمیر مستتر (پوشیده)

ضمیر مستتر، ضمیری است که در ظاهر جمله حضور ندارد، اما معنای آن از فعل یا کلمات قبل از فعل قابل درک است. این نوع فاعل در برخی صیغه های فعل (مانند صیغه های هو، هی، أنتَ، أنا، نحنُ) اجباری است.

1. الطّالِبُ قَرَأَ الکِتابَ.
   ترجمه: دانش آموز کتاب را خواند.
   تحلیل: «قَرَأَ» فعل ماضی. فاعل آن ضمیر مستتر «هو» است که به «الطّالِبُ» برمی گردد.
2. زَیْنَبُ تَذْهَبُ إلی البَیْتِ.
   ترجمه: زینب به خانه می رود.
   تحلیل: «تَذْهَبُ» فعل مضارع. فاعل آن ضمیر مستتر «هی» است که به «زَیْنَبُ» برمی گردد.
3. أُشاهِدُ التِّلْفازَ.
   ترجمه: تلویزیون تماشا می کنم.
   تحلیل: «أُشاهِدُ» فعل مضارع. فاعل آن ضمیر مستتر «أنا» است.
4. اِشْرَبْ الماءَ.
   ترجمه: آب بنوش.
   تحلیل: «اِشْرَبْ» فعل امر. فاعل آن ضمیر مستتر «أنتَ» است.

مثال های جمله فعلیه با مفعول (افعال متعدی)

افعال در زبان عربی به دو دسته اصلی لازم و متعدی تقسیم می شوند. افعال لازم تنها با فاعل معنای کامل پیدا می کنند و نیازی به مفعول ندارند (مانند: جَلَسَ الرَّجُلُ. – مرد نشست.). اما افعال متعدی علاوه بر فاعل، به مفعول نیز احتیاج دارند تا معنای جمله کامل شود، زیرا اثر فعل از فاعل فراتر رفته و بر چیزی یا کسی دیگر وارد می شود.

مفعول به صورت اسم ظاهر

مفعول به اسمی است که اثر فعل به طور مستقیم بر آن وارد می شود و همیشه منصوب است. این مفعول می تواند به وضوح در جمله پس از فعل یا فاعل به صورت اسم ظاهر بیاید.

1. شَرِبَ الطِّفلُ الحَلیبَ.
   ترجمه: کودک شیر را نوشید.
   تحلیل: «الحَلیبَ» مفعول به اسم ظاهر و منصوب است.
2. بَنی المُهَنْدِسُ البِنایَةَ.
   ترجمه: مهندس ساختمان را ساخت.
   تحلیل: «البِنایَةَ» مفعول به اسم ظاهر و منصوب است.
3. یَأْکُلُ الرَّجُلُ الطَّعامَ.
   ترجمه: مرد غذا می خورد.
   تحلیل: «الطَّعامَ» مفعول به اسم ظاهر و منصوب است.
4. قَرَأْتُ کِتابَ القِصَصِ.
   ترجمه: کتاب داستان ها را خواندم.
   تحلیل: «کِتابَ» مفعول به اسم ظاهر و منصوب است. (فاعل: تُ)

مفعول به صورت ضمیر متصل

مفعول به همچنین می تواند به صورت ضمیر متصل به فعل ظاهر شود. این ضمایر (مانند ه، ها، کَ، کِ، ی، نا) به فعل می چسبند و محلاً منصوب هستند.

1. رَأَیْتُهُ أمسِ.
   ترجمه: دیروز او را دیدم.
   تحلیل: «هُ» (هاء الغائب) مفعول به ضمیر متصل و محلاً منصوب است. (فاعل: تُ)
2. ضَرَبَکَ المُعَلِّمُ.
   ترجمه: معلم تو را زد.
   تحلیل: «کَ» (کاف خطاب) مفعول به ضمیر متصل و محلاً منصوب است.
3. نَصَحَتْنا الأمُّ.
   ترجمه: مادر ما را نصیحت کرد.
   تحلیل: «نا» (نای متکلمین) مفعول به ضمیر متصل و محلاً منصوب است.
4. ساعَدَتْهُمُ الجارَةُ.
   ترجمه: همسایه به آن ها کمک کرد.
   تحلیل: «هُم» (هاء جمع مذکر غائب) مفعول به ضمیر متصل و محلاً منصوب است.

مثال هایی از مفعول های دیگر

علاوه بر مفعول به، در زبان عربی انواع دیگری از مفعول نیز وجود دارند که هر کدام برای بیان مفهوم خاصی به کار می روند. این مفعول ها نیز منصوب هستند و نقش های معنایی متفاوتی را ایفا می کنند.

مفعول مطلق

مفعول مطلق، مصدری از جنس خود فعل است که برای تأکید بر وقوع فعل، بیان نوع فعل یا نشان دادن تعداد دفعات آن به کار می رود و همیشه منصوب است.

• تأکیدی: کَلَّمْتُهُ تَکْلِیمًا.
  ترجمه: با او به طور کامل و حتمی صحبت کردم.
  تحلیل: «تَکْلِیمًا» مصدر فعل «کَلَّمَ» است و بر وقوع فعل تأکید دارد.
• نوعی: سارَ سَیْرَ السُّلحفاةِ.
  ترجمه: مانند لاک پشت راه رفت.
  تحلیل: «سَیْرَ السُّلحفاةِ» نوع راه رفتن را بیان می کند.
• عددی: ضَرَبَ الرَّجُلُ الکُرَةَ ضَرْبَتَیْنِ.
  ترجمه: مرد دو بار به توپ زد.
  تحلیل: «ضَرْبَتَیْنِ» تعداد دفعات ضربه زدن را نشان می دهد.

مفعول له (مفعول لأجله)

مفعول له مصدری است منصوب که علت یا هدف انجام فعل را بیان می کند و از ریشه فعل نیست. این مفعول معمولاً به سؤال «چرا؟» پاسخ می دهد.

• وَقَفْتُ احترامًا لِلْأُسْتاذِ.
  ترجمه: به احترام استاد ایستادم.
  تحلیل: «احترامًا» مفعول له است و دلیل ایستادن را بیان می کند (چرا ایستادم؟ به احترام استاد).
• جَلَسَ الطّالِبُ دِراسَةً لِلامتِحانِ.
  ترجمه: دانش آموز برای مطالعه امتحان نشست.
  تحلیل: «دِراسَةً» مفعول له است و هدف نشستن را مشخص می کند.

مفعول فیه (ظرف زمان و مکان)

مفعول فیه، اسمی منصوب است که زمان یا مکان وقوع فعل را مشخص می کند و معنای حرف جر «فی» (در) به صورت مستتر در آن وجود دارد. به همین دلیل به آن ظرف نیز می گویند.

• زمان: سافَرْتُ لَیْلًا.
  ترجمه: شب سفر کردم.
  تحلیل: «لَیْلًا» مفعول فیه (ظرف زمان) و منصوب است و زمان سفر را نشان می دهد.
• مکان: جَلَسْتُ تَحْتَ الشَّجَرَةِ.
  ترجمه: زیر درخت نشستم.
  تحلیل: «تَحْتَ» مفعول فیه (ظرف مکان) و منصوب است و مکان نشستن را بیان می کند.

مثال های کاربردی و نکات تکمیلی

جمله فعلیه نه تنها در قواعد گرامری، بلکه در کاربردهای روزمره، متون مذهبی و ادبیات نیز حضوری پررنگ دارد. درک نحوه به کارگیری آن در زمینه های مختلف، به عمق بخشیدن به فهم زبان عربی کمک شایانی می کند.

جمله فعلیه در قرآن کریم

قرآن کریم منبع بی نظیری از مثال های جمله فعلیه است که ساختارهای مختلف فعل و فاعل و مفعول را به نمایش می گذارد. بسیاری از آیات با افعال شروع می شوند تا انجام یک عمل الهی یا دستورات الهی را بیان کنند.

1. قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ. (سوره اخلاص، آیه ۱)
   ترجمه: بگو: او خدای یگانه است.
   تحلیل: «قُلْ» فعل امر است و فاعل آن ضمیر مستتر «أنتَ» می باشد.
2. وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً. (سوره بقره، آیه ۲۲)
   ترجمه: و از آسمان آبی فرستاد.
   تحلیل: «أَنْزَلَ» فعل ماضی است و فاعل آن ضمیر مستتر «هُوَ» (به خدا برمی گردد) می باشد. «مَاءً» مفعول به منصوب است.
3. یَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ. (سوره حدید، آیه ۴)
   ترجمه: آنچه در آسمان ها و زمین است را می داند.
   تحلیل: «یَعْلَمُ» فعل مضارع است و فاعل آن ضمیر مستتر «هُوَ» (به خدا برمی گردد) می باشد. «مَا» اسم موصول و مفعول به محلاً منصوب است.

جمله فعلیه به دلیل ماهیت پویا و بیانگر عمل خود، یکی از ارکان اصلی در انتقال مفاهیم قرآنی است که به صراحت و وضوح دلالت بر قدرت و اراده الهی دارد.

جمله فعلیه در ضرب المثل ها و عبارات رایج عربی

ضرب المثل ها و عبارات رایج عربی نیز مملو از جملات فعلیه هستند که حکمت و تجربیات زندگی را در قالب عمل و پیامد آن بیان می کنند. این عبارات نه تنها قواعد را نشان می دهند، بلکه عمق فرهنگی زبان عربی را نیز آشکار می سازند.

1. مَنْ جَدَّ وَجَدَ.
   ترجمه: هر که تلاش کند، می یابد.
   تحلیل: هر دو «جَدَّ» و «وَجَدَ» فعل ماضی هستند و فاعل آن ها ضمیر مستتر «هُوَ» است.
2. اَلْوَقْتُ یَمْضِی سَرِیعًا.
   ترجمه: وقت به سرعت می گذرد.
   تحلیل: «یَمْضِی» فعل مضارع است و فاعل آن ضمیر مستتر «هُوَ» (به الوقت برمی گردد) می باشد. «سَرِیعًا» مفعول مطلق نوعی است.
3. رُبَّ رَمْيَةٍ مِنْ غَيْرِ رامٍ.
   ترجمه: چه بسا تیری که بدون تیرانداز به هدف خورد.
   تحلیل: اگرچه این عبارت با «رُبَّ» شروع شده است، اما می توان آن را به شکل جملات فعلیه در نظر گرفت که فعل ضمنی دارد. یا در اصل (تُصِیبُ) رَمْيَةٌ… که «تُصیبُ» فعل مضارع و «رَمْیَةٌ» فاعل آن است.

تفاوت کلیدی با جمله اسمیه

در زبان عربی، جملات به دو دسته اصلی فعلیه و اسمیه تقسیم می شوند. تفاوت اصلی آن ها در کلمه آغازین جمله و تأکید معنایی است.

ویژگی	جمله فعلیه	جمله اسمیه
کلمه آغازین	با فعل شروع می شود	با اسم (مبتدا) شروع می شود
تأکید اصلی	بر وقوع عمل و فعل تأکید دارد	بر ذات (مبتدا) و توصیف یا خبر آن تأکید دارد
ارکان اصلی	فعل و فاعل (مفعول اختیاری)	مبتدا و خبر
مثال	أَشْرَقَتِ الشَّمْسُ. (خورشید درخشید.)	الشَّمْسُ مُشْرِقَةٌ. (خورشید درخشان است.)

جملات فعلیه معلوم و مجهول

افعال متعدی این قابلیت را دارند که از حالت معلوم (که فاعل آن مشخص است) به حالت مجهول (که فاعل آن حذف شده و مفعول به جای آن می نشیند و نقش نائب فاعل را می گیرد) تبدیل شوند. در فعل مجهول، تمرکز بر روی عملی است که انجام شده و کسی که آن را انجام داده اهمیت کمتری دارد.

• جمله معلوم: کَتَبَ الطّالِبُ الدَّرسَ.
  ترجمه: دانش آموز درس را نوشت.
  تحلیل: «الطّالِبُ» فاعل معلوم است.
• جمله مجهول: کُتِبَ الدَّرسُ.
  ترجمه: درس نوشته شد.
  تحلیل: «الدَّرسُ» نائب فاعل است که از مفعول به جمله معلوم گرفته شده و مرفوع شده است.

برای ساخت فعل مجهول ماضی، حرف اول فعل مضموم و حرف ماقبل آخر آن مکسور می شود (مانند: کَتَبَ ⬅️ کُتِبَ). در فعل مجهول مضارع، حرف اول مضموم و حرف ماقبل آخر مفتوح می شود (مانند: یَکْتُبُ ⬅️ یُکْتَبُ).

جمع بندی: یادگیری جمله فعلیه با تمرین و تکرار

در این مقاله به بررسی جامع و مثال محور جمله فعلیه در زبان عربی پرداختیم. آموختیم که جمله فعلیه با یک فعل آغاز می شود و از ارکان اصلی فعل، فاعل و در صورت لزوم مفعول تشکیل شده است. با مثال های متعدد از افعال ماضی، مضارع و امر، نحوه شکل گیری و کاربرد آن ها را در زمان های مختلف مورد مطالعه قرار دادیم. همچنین به انواع فاعل (اسم ظاهر، ضمیر بارز و مستتر) و انواع مفعول (مفعول به، مطلق، له و فیه) اشاره کردیم و با ارائه نمونه های قرآنی و ضرب المثل های عربی، به کاربرد عملی این ساختار در متون واقعی پرداختیم.

تفاوت های کلیدی جمله فعلیه با جمله اسمیه و همچنین چگونگی تبدیل جملات معلوم به مجهول نیز مورد بحث قرار گرفت. درک این مفاهیم و تسلط بر آن ها، نیازمند تمرین و تکرار مداوم است. سعی کنید مثال های بیشتری را در متون عربی بیابید، آن ها را تحلیل کنید و خودتان نیز جملات فعلیه جدید بسازید. این رویکرد عملی، به شما کمک می کند تا قواعد را به صورت شهودی درک کرده و توانایی خود را در استفاده صحیح و روان از زبان عربی بهبود بخشید. با این پشتکار، به زودی قادر خواهید بود به طور کامل بر ساختار جمله فعلیه مسلط شوید و به راحتی مفاهیم پیچیده را در این زبان پویا بیان کنید.