برگزاری تظاهرات ضد توریستی در اسپانیا

اسپانیا، با سواحل درخشان، شهرهای تاریخی و فرهنگ پر جنب و جوش خود، همواره مقصدی رویایی برای میلیون ها گردشگر از سراسر جهان بوده است. اما در سال های اخیر، به ویژه از آوریل ۲۰۲۴، شاهد موج فزاینده ای از اعتراضات ضد توریستی هستیم که نشان می دهد، این استقبال دیرینه جای خود را به مقاومت و نارضایتی داده است. این پدیده، به ویژه در مناطق پربازدید مانند جزایر قناری، بالئاریک، بارسلون و مالاگا، به چالشی جدی برای آینده این کشور تبدیل شده است.

ریشه های طغیان: چرا مردم اسپانیا به ستوه آمدند؟

افزایش بی رویه گردشگران در سال های اخیر، خصوصاً پس از دوران همه گیری کرونا که با محدودیت های سفر همراه بود، فشارهای عظیمی را بر زیرساخت ها و کیفیت زندگی ساکنان محلی وارد کرده است. این موج عظیم گردشگران، با وجود منافع اقتصادی، پیامدهای ناخواسته و منفی متعددی را به دنبال داشته که صبر و تحمل مردم اسپانیا را به سر آورده است.

گردشگری انبوه و فشار بر زیرساخت ها

رشد بی رویه تعداد بازدیدکنندگان به معنای واقعی کلمه، زیرساخت های اسپانیا را در هم فشرده است. سال ۲۰۲۴، اسپانیا میزبان ۹۴ میلیون گردشگر بین المللی بود؛ این در حالی است که جمعیت خود این کشور ۴۸ میلیون نفر است. تصور کنید شهری که برای جمعیت خاصی طراحی شده، ناگهان دو برابر ظرفیت خود میزبان باشد. این حجم از گردشگر فشار غیرقابل تحملی را بر حمل ونقل عمومی، سیستم های آب و برق، خدمات بهداشتی و درمانی، و سایر امکانات شهری وارد می کند. خیابان ها مملو از جمعیت می شوند، وسایل نقلیه عمومی همیشه شلوغ هستند، و در برخی مناطق حتی منابع طبیعی مانند آب، که به ویژه در جزایر با محدودیت مواجه است، با کمبود جدی روبه رو می شود. این پدیده نه تنها کیفیت تجربه زندگی ساکنان را کاهش می دهد، بلکه به محیط زیست نیز آسیب های جبران ناپذیری وارد می کند.

بحران مسکن و زندگی شهری غیرقابل تحمل

یکی از ملموس ترین و دردناک ترین پیامدهای گردشگری انبوه، بحران فزاینده مسکن است. گسترش پلتفرم هایی مانند Airbnb و ترغیب سرمایه گذاران به خرید ملک برای اجاره کوتاه مدت به گردشگران، قیمت اجاره بها و خرید ملک را سرسام آور افزایش داده است. ساکنان بومی که درآمدشان متناسب با این رشد نیست، دیگر قادر به تامین مسکن در شهرها و محلات خود نیستند. به عنوان مثال، بین سال های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۹، جمعیت ساکن برخی مناطق بارسلون تا ۴۵ درصد کاهش یافت که عمدتاً به دلیل تأثیر Airbnb و تبدیل آپارتمان ها به اقامتگاه های توریستی بود. در مایورکا، آمارهای نگران کننده نشان می دهد که حدود ۱۰۰۰ نفر از ساکنان مجبورند در وسایل نقلیه خود زندگی کنند، زیرا قادر به پرداخت اجاره بها نیستند. این وضعیت نه تنها رفاه اجتماعی را تهدید می کند، بلکه حس تعلق به خانه و شهر را نیز از ساکنان سلب می کند.

فرهنگ زدایی و از دست دادن هویت محلی

گردشگری بی رویه به آرامی در حال بلعیدن هویت فرهنگی و محلی شهرهاست. مغازه ها و کسب وکارهای سنتی که سال ها نیازهای روزمره مردم را برطرف می کردند، جای خود را به فروشگاه های زنجیره ای بین المللی، رستوران های توریستی و سوغاتی فروشی ها می دهند. فضاهای عمومی که زمانی محل گردهمایی و تعاملات اجتماعی بودند، به ویترین هایی برای نمایش به گردشگران تبدیل می شوند. این تجاری سازی فضاهای شهری و تخریب بافت محله ای، حس بیگانگی را در میان ساکنان ایجاد می کند. برگزاری رویدادهایی مانند نمایش مد در پارک گوئل یا میزبانی رویدادهای بزرگ بین المللی نظیر America’s Cup، بدون در نظر گرفتن تأثیرات آن بر زندگی روزمره مردم، نارضایتی ها را تشدید کرده است.

پیامدهای زیست محیطی

جزایر اسپانیا، به ویژه جزایر قناری و بالئاریک، از جمله مناطقی هستند که به شدت تحت تأثیر پیامدهای زیست محیطی گردشگری انبوه قرار گرفته اند. افزایش تعداد پروازها، کشتی های کروز، و وسایل حمل ونقل شخصی منجر به افزایش آلودگی هوا و آب شده است. مصرف بی رویه منابع طبیعی مانند آب و انرژی، تخریب سواحل و اکوسیستم های دریایی، و تولید حجم عظیمی از زباله، از جمله مشکلات جدی هستند. سازمان های زیست محیطی معتبر مانند Greenpeace و WWF نیز از اعتراضات مردمی حمایت کرده و بر لزوم تغییر مدل گردشگری تأکید دارند.

نابرابری اجتماعی

با وجود اینکه صنعت گردشگری درآمد قابل توجهی برای اقتصاد اسپانیا به ارمغان می آورد، اما این ثروت به طور عادلانه بین تمام اقشار جامعه توزیع نمی شود. افزایش قیمت ها و فرصت های شغلی عمدتاً در بخش خدمات و با حقوق پایین، باعث افزایش شکاف طبقاتی و نابرابری اجتماعی شده است. در برخی مناطق مانند جزایر قناری، آمارها نشان می دهد که حدود یک سوم از ساکنان در معرض فقر قرار دارند، در حالی که گردشگران ثروتمند از امکانات لوکس بهره مند می شوند. این تضاد آشکار، حس بی عدالتی را در میان مردم تقویت کرده و به نارضایتی های اجتماعی دامن می زند.

میدان های اعتراض: از جزایر تا کلان شهرها

جنبش ضد توریستی در اسپانیا، یک پدیده متمرکز نیست؛ بلکه در سراسر کشور، از جزایر دورافتاده گرفته تا قلب کلان شهرها، شاهد بروز و تشدید آن هستیم. این اعتراضات، هرچند با ریشه های مشترک، اما در هر منطقه ویژگی ها و مطالبات خاص خود را دارد.

جزایر قناری: پیشگامان جنبش

جزایر قناری، با طبیعت بکر و آب و هوای معتدل، یکی از محبوب ترین مقاصد گردشگری اسپانیا هستند، اما در آوریل ۲۰۲۴ به پیشگامان جنبش ضد توریستی تبدیل شدند. بین ۲۰ تا ۵۰ هزار نفر از ساکنان این جزایر در تظاهرات هماهنگ شده ای شرکت کردند و خواستار وضع محدودیت موقت بر گردشگری شدند. مطالبات اصلی آنها شامل توقف پروژه های توسعه لوکس، مانند ساخت هتل ها و استراحتگاه های بزرگ در تنریف، و همچنین تصویب قوانینی برای مقابله با اثرات منفی گردشگری انبوه بود. گروه های فعال محیط زیست و اجتماعی، از جمله ۱۱ نفر که در اعتراض به توسعه های غیرقانونی به اعتصاب غذا دست زدند، تأکید کردند که با گردشگری مخالف نیستند، بلکه با مدل رشد ناپایدار آن مشکل دارند.

جزایر بالئاریک (مایورکا، منورکا، ایبیزا): اوج گیری نارضایتی

جزایر بالئاریک، شامل مایورکا، منورکا و ایبیزا، نیز به سرعت به کانون نارضایتی ها تبدیل شدند. در ماه مه و ژوئیه ۲۰۲۴، تظاهرات گسترده ای در پالما د مایورکا، پایتخت این جزایر، برگزار شد که هزاران نفر در آن شرکت کردند. معترضان خواستار جلوگیری از خرید ملک توسط افراد غیرمقیم، کنترل پروازها و ورود کشتی های کروز، و حفظ منابع طبیعی بودند. مایورکا، که ۴۵ درصد از اقتصادش به گردشگری وابسته است، از بحران مسکن رنج می برد و بسیاری از ساکنان محلی قادر به تامین سرپناه نیستند. در ایبیزا، نگرانی ها از تبدیل شدن جزیره به هات اسپات مهمانی و از دست دادن هویت فرهنگی آن شدت گرفته است. ساکنان منورکا نیز از بی توجهی دولت محلی به نگرانی هایشان و در عین حال تبلیغ خیابان هایشان برای گردشگران گلایه مندند.

«در حالی که صنعت گردشگری منافع اقتصادی زیادی دارد، نباید فراموش کرد که این صنعت باید در خدمت رفاه و کیفیت زندگی ساکنان محلی باشد، نه برعکس.»

بارسلون: نماد مقاومت شهری

بارسلون، پایتخت کاتالونیا و یکی از پربازدیدترین شهرهای اروپا، سابقه طولانی مدتی در نارضایتی از گردشگری انبوه دارد. از سال های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹، اعتراضات و دیوارنگاری های ضد گردشگری در این شهر دیده می شد. در ژوئیه ۲۰۲۴، حدود ۳۰۰۰ نفر در بارسلون دست به تظاهرات زدند. معترضان با تاکتیک های خلاقانه، مانند مسدود کردن ورودی هتل ها، محاصره رستوران ها در میادین عمومی، و حتی پاشیدن آب به سمت گردشگران، نارضایتی خود را ابراز کردند. شعارهایی نظیر گردشگران به خانه هایتان برگردید و شهر ما قابل زندگی نیست، در خیابان ها طنین انداز می شد. آنها معتقدند که حجم بالای گردشگران عامل اصلی افزایش قیمت کالاها و خدمات، فشار بر خدمات عمومی و نابرابری اجتماعی است، زیرا ثروت حاصل از گردشگری به طور عادلانه توزیع نمی شود. مانیفست ۲۰۲۰ برای سازماندهی مجدد شهر پس از کووید-۱۹، که خواستار کاهش گردشگری و حذف کشتی های کروز بود، همچنان الهام بخش بسیاری از فعالان است.

مالاگا و سایر مناطق

موج اعتراضات تنها به جزایر و بارسلون محدود نماند و به سرعت به سایر شهرهای توریستی اسپانیا، از جمله مالاگا در جنوب، نیز گسترش یافت. این نشان دهنده فراگیر بودن این نارضایتی و نیاز به بازنگری جدی در سیاست های گردشگری در سطح ملی است.

مطالبات و شعارهای اصلی معترضان: صدای مردم

با وجود تفاوت های منطقه ای، مطالبات اصلی معترضان در سراسر اسپانیا دارای محورهای مشترکی است که نشان دهنده نگرانی های عمیق و نیازهای اساسی مردم است. این مطالبات، صدای مردمی است که می خواهند شهر و کشورشان دوباره به آنها تعلق داشته باشد:

• کافی است! بیایید گردشگری را محدود کنیم: این شعار اصلی، به وضوح خواستار توقف رشد بی رویه و اعمال محدودیت های کمی بر تعداد گردشگران است.
• گردشگران از محله ما بیرون بروید: این شعار، نشان دهنده از دست دادن حس تعلق و نارضایتی از تبدیل محلات مسکونی به مناطق صرفاً توریستی است.
• درخواست برای وضع قوانین جدید: معترضان خواهان تصویب قوانین کارآمد برای کنترل رشد گردشگری و کاهش اثرات منفی آن هستند.
• تنظیم اجاره های کوتاه مدت: مهار بحران مسکن از طریق کنترل دقیق پلتفرم های اجاره کوتاه مدت مانند Airbnb، یکی از اولویت های اصلی است.
• حفظ هویت فرهنگی و محلی: جلوگیری از تجاری سازی و حفظ بافت سنتی و فرهنگی شهرها و محلات.
• توزیع عادلانه ثروت: تضمین اینکه منافع اقتصادی حاصل از گردشگری به طور عادلانه بین تمام اقشار جامعه توزیع شود.
• محافظت از محیط زیست و منابع طبیعی: اعمال سیاست های سخت گیرانه تر برای کاهش آلودگی و مصرف بی رویه منابع.

واکنش ها و اقدامات: دولت ها چه می کنند؟

در مواجهه با فشار فزاینده اعتراضات مردمی، دولت های محلی و مرکزی در اسپانیا، هرچند با احتیاط و تردید، اقداماتی را برای مقابله با چالش های ناشی از گردشگری انبوه آغاز کرده اند. این اقدامات، نشان دهنده پذیرش نسبی این واقعیت است که مدل فعلی گردشگری نیاز به بازنگری دارد.

بارسلون

بارسلون در خط مقدم اقدامات اجرایی قرار گرفته است. در ژوئن ۲۰۲۴، شهردار این شهر، جومه کولیونی، اعلام کرد که تا سال ۲۰۲۸، مجوز ۱۰,۰۰۰ آپارتمان اجاره کوتاه مدت را که در حال حاضر فعال هستند، لغو خواهد کرد. این تصمیم با هدف کاهش فشار بر بازار مسکن و کمک به ساکنان برای یافتن مسکن مقرون به صرفه اتخاذ شده است. علاوه بر این، بارسلون مالیات گردشگری را برای مسافران کشتی های کروز (به ویژه آنهایی که کمتر از ۱۲ ساعت در شهر می مانند) و همچنین مالیات شبانه بر گردشگران را افزایش داده است. با این حال، این اقدامات با مخالفت هایی از سوی انجمن آپارتمان های توریستی بارسلون روبه رو شده است که معتقدند این ممنوعیت منجر به افزایش آپارتمان های غیرقانونی و ضرر و زیان برای افراد بومی خواهد شد که از طریق اجاره ملک خود کسب درآمد می کردند.

جزایر بالئاریک

در جزایر بالئاریک نیز، دولت منطقه ای اقداماتی را در دستور کار قرار داده است. در مه ۲۰۲۴، ۷۰۰ پروژه مسکن اجتماعی، از جمله اختصاص زمین های عمومی برای توسعه مسکن، به تصویب رسید و مالیات بر فروش خانه ها کاهش یافت تا به ساکنان محلی کمک شود. همچنین، جریمه های سنگین تری برای رفتارهای ضداجتماعی گردشگران وضع شده است تا با ناهنجاری ها مقابله شود. با این حال، دولت محافظه کار محلی از اجرای سقف اجاره ها که توسط دولت مرکزی اسپانیا معرفی شده بود، خودداری کرده و با انتقاداتی در این زمینه مواجه است. وزیر گردشگری بالئاریک، خاومه باوزا، ضمن اشاره به تلاش برای مقابله با توریسم هراسی، تأکید کرد که توقف روش های غیرقانونی جذب گردشگر می تواند به حل معضل گردشگری انبوه کمک کند.

واکنش دولت مرکزی و وزیر گردشگری

دولت مرکزی اسپانیا و وزیر گردشگری این کشور نیز به این اعتراضات واکنش نشان داده اند. وزیر گردشگری اسپانیا، برخی از تاکتیک های اعتراض، مانند پاشیدن آب به سمت گردشگران در بارسلون، را مورد انتقاد قرار داد. با این حال، دولت مرکزی خواستار گفتگو و یافتن راه حل های پایدار برای تعادل بخشیدن به منافع اقتصادی گردشگری با کیفیت زندگی ساکنان محلی است. این واکنش ها نشان می دهد که دولت ها در حال حرکت به سمت پذیرش این چالش ها هستند، اما هنوز راه درازی برای یافتن راهکارهای جامع و مورد قبول همه ذینفعان در پیش است.

چشم انداز آینده: صنعت گردشگری اسپانیا در دوراهی

اعتراضات ضد توریستی در اسپانیا، یک زنگ خطر جدی برای آینده این صنعت حیاتی است. در حالی که گردشگری نقش محوری در اقتصاد اسپانیا ایفا می کند، ادامه مدل فعلی می تواند به جای فرصت، به تهدیدی برای این کشور تبدیل شود.

تأثیر بر اقتصاد اسپانیا

گردشگری بخش حیاتی اقتصاد اسپانیا محسوب می شود و در برخی مناطق مانند مایورکا، تا ۴۵ درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می دهد. این صنعت میلیون ها شغل ایجاد کرده و منبع اصلی درآمد ارزی کشور است. با این حال، تشدید تنش ها و افزایش اعتراضات می تواند بر جذابیت اسپانیا به عنوان یک مقصد گردشگری تأثیر منفی بگذارد و منجر به کاهش تعداد گردشگران شود. این امر می تواند پیامدهای اقتصادی جدی به همراه داشته باشد، اما در عین حال فرصتی برای بازنگری و حرکت به سمت یک مدل گردشگری پایدارتر و با کیفیت بالاتر را نیز فراهم می آورد؛ مدلی که کمتر به حجم و بیشتر به ارزش و مسئولیت پذیری اهمیت دهد.

درس هایی برای جهان

پدیده گردشگری انبوه و اعتراضات علیه آن، تنها مختص اسپانیا نیست. شهرهای دیگری مانند آمستردام و ونیز در اروپا، و همچنین پرتغال و ایتالیا در سال های ۲۰۲۵ شاهد اعتراضات مشابهی بوده اند و این نشان می دهد که این یک چالش جهانی است. درس های اسپانیا می تواند برای سایر کشورها و شهرهای توریستی بسیار ارزشمند باشد. نیاز به حرکت به سمت گردشگری پایدار و مسئولانه، یک ضرورت جهانی است. این بدان معناست که مقاصد گردشگری باید راهکارهایی را برای مدیریت بهتر تعداد بازدیدکنندگان، حفظ محیط زیست، احترام به فرهنگ های محلی و بهبود کیفیت زندگی ساکنان اتخاذ کنند.

«مدل رشد بی رویه در گردشگری، اگرچه ممکن است در کوتاه مدت سودآور باشد، اما در بلندمدت به قیمت از دست رفتن هویت محلی و تخریب محیط زیست تمام خواهد شد.»

راهکارهای پیشنهادی و چالش ها

دستیابی به تعادلی پایدار بین منافع اقتصادی گردشگری، رفاه ساکنان محلی و حفظ محیط زیست، مستلزم سیاست گذاری های جامع و چندوجهی است. برخی از راهکارهای پیشنهادی شامل موارد زیر است:

• تنظیم دقیق اجاره های کوتاه مدت: اعمال سقف بر تعداد مجوزها، محدودیت بر مناطقی که می توانند میزبان اقامتگاه های توریستی باشند و وضع مالیات های بالاتر.
• ترویج گردشگری خارج از فصل و مناطق کمتر شناخته شده: توزیع گردشگران در طول سال و در سراسر کشور برای کاهش فشار بر مقاصد اصلی.
• سرمایه گذاری در زیرساخت های پایدار: بهبود حمل ونقل عمومی، مدیریت آب و زباله، و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر.
• حفظ و ترویج فرهنگ محلی: حمایت از کسب وکارهای سنتی و هنرمندان بومی، و ایجاد فضاهایی که به جای تجاری سازی، به ارتقای فرهنگ محلی بپردازند.
• تعیین سقف برای تعداد گردشگران: در برخی مناطق بسیار حساس، شاید نیاز به تعیین سقف برای تعداد بازدیدکنندگان روزانه یا سالانه باشد.
• افزایش آگاهی گردشگران: تشویق گردشگران به رفتار مسئولانه، احترام به فرهنگ محلی و محیط زیست.

چالش اصلی در اجرای این راهکارها، مقاومت بخش های قدرتمند صنعت گردشگری است که نگران از دست دادن سود خود هستند. همچنین، نیاز به همکاری و هماهنگی بین دولت مرکزی، دولت های منطقه ای، شهرداری ها، صنعت گردشگری و نمایندگان جامعه محلی وجود دارد تا راه حل های مؤثر و مورد قبول همه ذینفعان پیدا شود.

نتیجه گیری: مسئولیت مشترک برای آینده ای پایدار

برگزاری تظاهرات ضد توریستی در اسپانیا، فراتر از یک اتفاق محلی، زنگ خطری جدی برای مدل کنونی گردشگری جهانی است. این اعتراضات به وضوح نشان می دهد که رشد بی رویه و بدون برنامه در صنعت گردشگری، نه تنها به نفع ساکنان محلی نیست، بلکه می تواند به تخریب محیط زیست، از دست رفتن هویت فرهنگی و تشدید نابرابری های اجتماعی منجر شود. اکنون زمان آن رسیده است که دیدگاه ها از رشد کمی به پایداری و کیفیت تغییر یابد.

مسئولیت این تغییر بر دوش همه ذینفعان است: دولت ها باید سیاست های جامع و آینده نگرانه برای تنظیم گردشگری و حفاظت از حقوق شهروندان اتخاذ کنند؛ صنعت گردشگری باید به دنبال مدل های کسب وکار پایدار و مسئولانه باشد که به جوامع محلی ارزش افزوده می بخشد؛ و گردشگران نیز باید با آگاهی و احترام به مقصد سفر کنند و تأثیرات خود را بر محیط زیست و فرهنگ های بومی به حداقل برسانند. تنها با پذیرش این مسئولیت مشترک است که می توانیم آینده ای را بسازیم که هم برای بازدیدکنندگان و هم برای ساکنان محلی، قابل زندگی، دلپذیر و پایدار باشد و اسپانیا بتواند دوباره مقصد رویایی باقی بماند، اما این بار با درک عمیق تر از تعادل و پایداری.