آب بندی یا Run-In فرآیندی است که پس از تعمیر کامل، تعویض چرخ دنده ها، تنظیم شافت ها، یا بازسازی کامل گیربکس انجام می شود تا قطعات نو در شرایط واقعی کارکرد، با هم تطبیق یافته و سطح تماس استاندارد بین آن ها ایجاد شود. این مرحله یکی از مهم ترین بخش های آماده سازی یک گیربکس صنعتی است و از دید بسیاری از متخصصان، حتی مهم تر از مرحله مونتاژ محسوب می شود. زیرا کوچک ترین بی دقتی در آب بندی می تواند تمام هزینه و زحمات تعمیر و بازسازی را هدر دهد و باعث کاهش عمر مفید دستگاه شود.

در صنایع مختلف، از جمله بخش هایی که صنایع گیربکس پولادین پارت در آن فعالیت دارد، رعایت اصول آب بندی باعث می شود گیربکس به راندمان واقعی خود برسد و در برابر تنش ها، فشارها و بارهای ضربه ای مقاومت پایدار داشته باشد. در این مقاله به صورت کامل توضیح می دهیم که آب بندی گیربکس تازه تعمیر چگونه انجام می شود، چرا اهمیت دارد و چه نکات فنی باید رعایت شود.

---

چرا آب بندی برای گیربکس ضروری است؟

هر گیربکس تازه تعمیر دارای مجموعه ای از قطعات جدید یا تعمیرشده است که هنوز سطح تماس نهایی آنها با یکدیگر شکل نگرفته است.
چرخ دنده ها، بلبرینگ ها، بوش ها، شافت ها و دنده های مخروطی یا حلزونی باید در یک بازه زمانی کنترل شده تحت بار قرار گیرند تا:

• سطح تماس دندانه ها صیقلی و استاندارد شود

• نقطه های تماس دندان ها گسترش یابد

• تنش های ساختاری اولیه کاهش یابد

• روغن کاری به شکل یکنواخت در تمام نقاط مستقر شود

• دمای کاری تثبیت شود

• ارتعاشات غیرعادی اولیه از بین برود

اگر آب بندی انجام نشود، حتی اگر گیربکس توسط متخصص ترین تعمیرکاران مانند مجموعه هایی نظیر صنایع گیربکس پولادین پارت بازسازی شده باشد، باز هم احتمال دارد قطعه به علت فشار ناگهانی یا سایش نامتقارن دوباره آسیب ببیند.

---

مرحله اول: بازبینی نهایی مونتاژ قبل از آب بندی

اولین قدم پیش از شروع آب بندی، اطمینان از صحت مونتاژ است. این بازبینی شامل موارد زیر است:

۱. کنترل سفتی پیچ ها و اتصالات

فشار عملیاتی گیربکس در هنگام آب بندی بسیار مهم است. اگر یک پیچ کمتر از حد استاندارد سفت شده باشد، گیربکس می تواند دچار لرزش و ناهماهنگی شود.

۲. بررسی لقی دنده ها

لقی (Backlash) باید در بازه استاندارد باشد. اگر کمتر از حد باشد، دندانه ها به سرعت دچار پریدگی می شوند و اگر بیش از حد باشد، ضربه و نویز ایجاد می شود.

۳. کنترل روغن و نوع روانکار

روغن مناسب بر اساس نوع گیربکس انتخاب می شود. گیربکس های حلزونی، هلیکال و خورشیدی نیازمند روانکارهای متفاوت هستند. کیفیت روانکاری یکی از مهم ترین عوامل آب بندی صحیح است.

۴. تست اولیه چرخش دستی

پیش از روشن کردن الکتروموتور، باید شافت ورودی چند دور به صورت دستی چرخانده شود تا گیر مکانیکی احتمالی مشخص شود.

---

مرحله دوم: راه اندازی بدون بار (No-Load Run-In)

این مرحله معمولاً بین ۱۵ تا ۶۰ دقیقه طول می کشد و هدف آن ایجاد حرکت یکنواخت پیش از تحمل بار است.

کارهایی که در این مرحله انجام می شود:

• روشن کردن گیربکس بدون اتصال به بار

• گوش دادن به صداهای غیرعادی

• کنترل دما (نباید بیش از ۴۵ الی ۵۰ درجه در اولین مرحله افزایش یابد)

• کنترل نشتی روغن

• ثبت ارتعاشات اولیه

اگر گیربکس در این مرحله صدای تق تق یا داغ شدن ناگهانی نشان دهد، باید فوراً دستگاه متوقف شود و تنظیمات مجدد انجام شود.

---

مرحله سوم: آب بندی تحت بار سبک

در این مرحله گیربکس تحت ۲۰ الی ۳۰ درصد بار نامی قرار می گیرد.

هدف ها:

• بررسی تحمل اولیه بار

• تثبیت الگوی تماس دندانه ها

• تنظیم دقیق روغن کاری

• کاهش تنش های مونتاژ

اقدامات مهم در این مرحله:

1. کنترل دمای پوسته گیربکس هر ۵ دقیقه
   دمای بیش از حد ممکن است نشان دهنده مشکل در یاتاقان یا فشار ناهماهنگ روی دنده ها باشد.

2. شنیدن صدای گیربکس
   صدای یکنواخت نشانه خوبی است اما هر صدای زوزه یا کوبش نیازمند بررسی فوری است.

3. اندازه گیری لرزش
   ارتعاش غیرعادی یعنی شافت ها هم محور نیستند یا دندانه ها تماس کامل ندارند.

---

مرحله چهارم: آب بندی تحت بار متوسط

در این مرحله بار به ۵۰ تا ۶۰ درصد افزایش می یابد. مدت زمان این مرحله بین ۱ تا ۲ ساعت است.

این مرحله مهم ترین بخش تطبیق دنده هاست زیرا فشار کافی برای شکل گیری سطح تماس مناسب ایجاد می شود.

نکات مهم:

• دما نباید از حد استاندارد کارخانه بالاتر برود

• روغن باید روان و عاری از براده فلزی باشد

• اگر بوی سوختگی روغن احساس شد، باید فوراً دستگاه متوقف شود

• ارتعاشات باید نسبت به مرحله قبل کاهش داشته باشد

کارخانه هایی مانند صنایع گیربکس پولادین پارت معمولاً در این مرحله از تجهیزات دقیق اندازه گیری دما و لرزش استفاده می کنند.

---

مرحله پنجم: آب بندی تحت بار کامل

بعد از آنکه گیربکس در بار سبک و متوسط عملکرد صحیح داشت، نوبت به بار کامل (Full Load) می رسد. این مرحله معمولاً ۳۰ تا ۹۰ دقیقه ادامه دارد.

اهداف:

• رسیدن به عملکرد واقعی

• تثبیت کامل تماس دندانه ها

• تنظیم نهایی روغن در سخت ترین شرایط

• بررسی قدرت تحمل فشار نهایی

در این مرحله باید موارد زیر دقیق کنترل شود:

• صدا: نباید بیش از حد طبیعی باشد

• دما: اگر بیش از ۸۰–۹۰ درجه شود، نشانه مشکل است

• روغن: نباید کف کند یا رنگ آن تیره شود

• لرزش: باید ثابت و طبیعی باشد

---

مرحله ششم: تعویض روغن بعد از فرایند آب بندی

پس از پایان آب بندی، حتماً باید روغن گیربکس تعویض شود. دلیل این کار وجود براده های بسیار ریز فلزی است که هنگام اصطکاک اولیه دندانه ها ایجاد شده اند.

اگر روغن تعویض نشود، همین ذرات می توانند باعث خراش دندانه ها، کاهش روانکاری و افزایش دما شوند.

---

مرحله هفتم: بازبینی نهایی و تحویل به خط تولید

پس از تمام مراحل آب بندی:

• لقی دنده ها مجدد اندازه گیری می شود

• وضعیت سطح تماس دندانه ها با اسپری رنگ بررسی می شود

• پیچ ها دوباره سفت می شوند

• سطح روغن تنظیم می گردد

• نشت احتمالی کنترل می شود

گیربکس بعد از این مرحله به عنوان یک گیربکس آماده بهره برداری محسوب می شود.

---

مزایای آب بندی صحیح گیربکس

انجام یک آب بندی اصولی مزایای زیادی دارد:

۱. افزایش عمر مفید گیربکس

سطح تماس مناسب باعث کاهش سایش و افزایش طول عمر دنده ها می شود.

۲. کاهش دما و صدا

وقتی دنده ها به طور کامل هم تراز شوند، اصطکاک کمتر شده و دما کاهش می یابد.

۳. افزایش راندمان مکانیکی

چرخ دنده هایی که به درستی با هم درگیر می شوند، انرژی کمتری از بین می برند.

۴. کاهش احتمال خرابی ناگهانی

گیربکس که آب بندی نشده باشد بیشتر در معرض شکست دندانه یا گیرپاژ قرار می گیرد.

۵. کاهش هزینه نگهداری

هرچه سایش کمتر باشد، تعمیرات بعدی دیرتر و با هزینه کمتر انجام می شود.

---

نکات مهم در روغن کاری هنگام آب بندی

روغن مناسب نقش حیاتی در آب بندی دارد. برخی نکات مهم:

• از روغن با ویسکوزیته پیشنهادی سازنده استفاده شود

• از پر کردن بیش از حد یا کمتر از حد مجاز خودداری شود

• اگر گیربکس حلزونی است، حتماً از روغن حاوی EP استفاده شود

• در گیربکس های هلیکال و خورشیدی، روغن باید پایداری حرارتی بالا داشته باشد

• فیلتر روغن باید تمیز باشد و جریان گردش روغن کامل برقرار باشد

---

این فرایند در صنایع گیربکس پولادین پارت چگونه انجام می شود؟

در مجموعه هایی مانند صنایع گیربکس پولادین پارت، مراحل آب بندی با استفاده از تجهیزات حرفه ای انجام می شود. این مراحل شامل:

• استفاده از دستگاه های تست بار

• اندازه گیری لرزش با لرزه سنج دیجیتالی

• اندازه گیری دما در نقاط مختلف پوسته

• ثبت مقادیر در گزارش تست

• تست صدا در حالت تمام بار

• بررسی تماس دندانه ها با روش رنگی

این کنترل ها باعث می شود گیربکس پس از تعمیر یا بازسازی، با حداکثر راندمان و بدون خطر خرابی وارد خط تولید شود.

---

اشتباهات رایج در آب بندی گیربکس

برخی خطاها می تواند باعث خرابی زودرس گیربکس شود:

❌ استفاده از روغن نامناسب

❌ آب بندی بدون کنترل دما

❌ اعمال بار کامل از ابتدا

❌ زمان کم برای آب بندی

❌ عدم تعویض روغن بعد از آب بندی

❌ عدم کنترل لقی دنده ها

---

جمع بندی

آب بندی گیربکس تازه تعمیر یکی از حیاتی ترین مراحل آماده سازی و راه اندازی مجدد یک گیربکس صنعتی است. با رعایت اصول فنی و استفاده از تجهیزات استاندارد، می توان عمر کاری دستگاه را افزایش داد، راندمان آن را بهبود بخشید و از خرابی های ناگهانی جلوگیری کرد.

مجموعه هایی با تجربه بالا در حوزه گیربکس مانند صنایع گیربکس پولادین پارت، این فرایند را با استانداردهای دقیق انجام می دهند تا گیربکس بعد از تعمیر در بهترین حالت ممکن کار کند.

اگر این فرایند با دقت و مرحله به مرحله انجام شود، گیربکس می تواند سال ها بدون مشکل در خطوط تولید کار کند و هزینه های نگهداری به شکل چشمگیری کاهش یابد.