گرفتن مهریه بعد از فوت همسر از پدر شوهر

پس از فوت همسر، امکان گرفتن مهریه از پدر شوهر فقط در صورتی وجود دارد که ایشان به صورت رسمی و قانونی پرداخت مهریه را در سند ازدواج یا سند رسمی دیگری تعهد کرده باشند. در غیر این صورت، مهریه تنها از اموال و دارایی های به جا مانده از همسر متوفی (ترکه) قابل مطالبه است. این مقاله به بررسی دقیق شرایط، مراحل و نکات حقوقی مربوط به مطالبه مهریه از پدر شوهر پس از فوت همسر می پردازد و راهنمایی جامع و کاربردی برای شما ارائه می کند تا با آگاهی کامل، حقوق خود را پیگیری نمایید.

فقدان همسر، علاوه بر رنج عاطفی، مسائل حقوقی و مالی پیچیده ای را نیز به همراه دارد که یکی از مهم ترین آن ها، مسئله مهریه است. مهریه، حق قانونی و شرعی زن محسوب می شود که به محض عقد نکاح، مالک آن می گردد و می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند. در شرایط عادی، مسئول اصلی پرداخت مهریه، خود همسر (زوج) است. اما زمانی که او فوت می کند، این پرسش مطرح می شود که آیا می توان این حق را از شخص دیگری مانند پدر شوهر مطالبه کرد؟ این موضوع از ابهامات رایج در جامعه است و بسیاری از بانوان در چنین شرایطی به دنبال راهنمایی حقوقی دقیق و مستند هستند. پیچیدگی های این موضوع از آنجا ناشی می شود که مطالبه مهریه از پدر شوهر، برخلاف مطالبه از همسر، نیازمند شرایط حقوقی خاص و اثبات تعهدات مشخص است. این مقاله با هدف روشن کردن این مسیر، ابعاد حقوقی و عملی مطالبه مهریه را به صورت جامع و گام به گام تشریح می کند تا شما بتوانید با آگاهی کامل، حقوق قانونی خود را پیگیری کرده و بهترین تصمیم را در این زمینه اتخاذ نمایید.

اصل کلی: آیا بعد از فوت همسر، مطالبه مهریه از پدر شوهر امکان پذیر است؟

مهم ترین و اساسی ترین نکته در خصوص مطالبه مهریه از پدر شوهر پس از فوت همسر، وجود یک تعهد رسمی و قانونی از جانب پدر شوهر برای پرداخت مهریه است. بدون چنین تعهدی، حتی اگر پدر شوهر از تمکن مالی بالایی برخوردار باشد، نمی توان مهریه را از او مطالبه کرد. قانون مدنی ایران، مسئولیت پرداخت مهریه را در وهله اول بر عهده زوج قرار داده و در صورت فوت او، این مسئولیت به ترکه (اموال به جا مانده) از او منتقل می شود. بنابراین، اگر همسر شما فوت کرده و پدر شوهر او تعهدی به پرداخت مهریه شما نداده باشد، شما باید مهریه خود را از اموال باقیمانده از همسرتان (ما ترک) وصول کنید.

توضیح مفهوم تعهد از سوی پدر شوهر برای پرداخت مهریه از اهمیت بالایی برخوردار است. این تعهد باید به صورت کاملاً مشخص و قابل اثبات باشد و می تواند در یکی از اشکال زیر باشد:

• تعهد به عنوان ضامن یا مسئول اصلی پرداخت مهریه در سند نکاحیه (عقدنامه): این رایج ترین و معتبرترین شکل تعهد است. در این حالت، در متن سند رسمی ازدواج، پدر شوهر صراحتاً متعهد به پرداخت مهریه یا ضمانت پرداخت آن شده است. این بند باید به وضوح در عقدنامه درج شده باشد.
• تعهد در قالب سند رسمی جداگانه: گاهی اوقات ممکن است پدر شوهر طی یک سند رسمی دیگر (مانند سند اقرار به دین یا تعهدنامه رسمی که در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شده) پرداخت مهریه را بر عهده گرفته باشد. این سند نیز از نظر حقوقی معتبر و قابل استناد است.

اهمیت اثبات این تعهد و ارائه مدارک لازم برای آن بسیار حیاتی است. صرف توانایی مالی پدر شوهر، بدون وجود چنین تعهد رسمی، دلیلی برای مطالبه مهریه از او نیست. بنابراین، نخستین گام برای هرگونه اقدام، بررسی دقیق سند ازدواج و سایر اسناد رسمی مرتبط برای احراز وجود چنین تعهدی است. در صورت عدم وجود تعهد صریح، مطالبه مهریه از پدر شوهر فاقد وجاهت قانونی خواهد بود و زن باید مهریه خود را از اموال و دارایی های همسر متوفی مطالبه کند.

بررسی سناریوهای مختلف مطالبه مهریه بعد از فوت همسر از پدر شوهر

برای روشن تر شدن ابعاد حقوقی و عملی گرفتن مهریه بعد از فوت همسر از پدر شوهر، لازم است سناریوهای مختلفی که ممکن است رخ دهد را به دقت و با جزئیات بررسی کنیم:

۳.۱. سناریو اول: پدر شوهر (یا مادر شوهر) پرداخت مهریه را تعهد کرده است.

این سناریو، تنها حالتی است که زن می تواند مستقیماً و به صورت قانونی، مطالبه مهریه خود را از پدر شوهر (یا مادر شوهر) داشته باشد. در این شرایط، پدر شوهر یا مادر شوهر، بر اساس یک سند رسمی و معتبر، مسئول پرداخت مهریه زن شناخته می شوند.

توضیح کامل شرایط و مدارک اثبات تعهد:

وجود تعهد باید از طریق مدارک قانونی اثبات شود. این مدارک عبارتند از:

• سند ازدواج (عقدنامه): مهمترین و رایج ترین مدرک، سند ازدواج است که در آن، پدر شوهر (یا مادر شوهر) به عنوان ضامن یا متعهد اصلی پرداخت مهریه ذکر شده باشد. این بند باید صراحتاً در عقدنامه قید شده باشد.
• سند رسمی جداگانه: گاهی ممکن است تعهد به پرداخت مهریه در قالب یک سند رسمی جداگانه، مانند اقرارنامه رسمی به دین یا تعهدنامه تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی، صورت گرفته باشد. ارائه این سند برای اثبات تعهد الزامی است.

صرفاً وجود توانایی مالی یا روابط خانوادگی، دلیلی برای اثبات تعهد نیست و باید حتماً مدرک کتبی و رسمی دال بر تعهد ارائه شود.

نحوه مطالبه مهریه در صورت وجود تعهد:

در این حالت، زن می تواند برای مطالبه مهریه خود از پدر شوهر متعهد، از دو مسیر قانونی اقدام کند:

الف) اقدام از طریق اداره اجرای اسناد رسمی (اجرای ثبت):

این مسیر در صورتی قابل پیگیری است که تعهد پرداخت مهریه توسط پدر شوهر، در سند رسمی ازدواج یا یک سند رسمی دیگر که لازم الاجرا محسوب می شود، قید شده باشد. مراحل به شرح زیر است:

1. مراجعه به دفترخانه: زن باید به دفترخانه ثبت ازدواجی که عقدنامه در آن تنظیم شده، یا دفترخانه ای که کفالت آن را بر عهده دارد، مراجعه کند.
2. درخواست صدور اجراییه: در دفترخانه، زن فرم درخواست صدور اجراییه برای مطالبه مهریه را علیه پدر شوهر (به عنوان متعهد) تکمیل و ارائه می دهد.
3. ارجاع به واحد اجرای ثبت: دفترخانه درخواست را به واحد اجرای ثبت اسناد رسمی ارجاع می دهد.
4. استعلام و شناسایی اموال: اداره ثبت، از طریق مراجع مختلف مانند راهور (برای شناسایی وسایل نقلیه)، بانک مرکزی (برای شناسایی حساب های بانکی)، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور (برای شناسایی املاک) و سازمان بورس (برای سهام)، اقدام به استعلام و شناسایی اموال منقول و غیرمنقول پدر شوهر می کند.
5. توقیف و مزایده اموال: در صورت شناسایی اموال کافی، آن ها توقیف شده و پس از طی مراحل قانونی و ارزیابی، در صورت لزوم از طریق مزایده به فروش می رسند تا مهریه زن از محل آن وصول شود.

ب) اقدام از طریق دادگاه:

در صورتی که از طریق اجرای ثبت، مهریه به دلیل عدم شناسایی اموال یا کفایت نکردن آن وصول نشود، یا اگر تعهد پدر شوهر در سندی باشد که نیاز به تأیید قضایی دارد، زن می تواند از طریق دادگاه اقدام کند. مراحل این روش عبارتند از:

1. ثبت دادخواست: زن باید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و تشکیل حساب کاربری ثنا، دادخواست مطالبه مهریه علیه پدر شوهر (به عنوان متعهد) را ثبت کند.
2. نحوه رسیدگی در دادگاه: پرونده به دادگاه خانواده ارجاع شده و جلسات دادرسی تشکیل می شود. زن باید مدارک و مستندات خود را برای اثبات تعهد پدر شوهر ارائه دهد. دادگاه پس از بررسی مدارک و شنیدن اظهارات طرفین، حکم مقتضی را صادر می کند.
3. اجرای حکم: پس از قطعی شدن حکم دادگاه مبنی بر محکومیت پدر شوهر به پرداخت مهریه، زن می تواند از طریق واحد اجرای احکام دادگستری، برای توقیف اموال و وصول مهریه اقدام کند. اگر پدر شوهر مدعی اعسار (ناتوانی در پرداخت یکجای مهریه) باشد، می تواند دادخواست اعسار تقدیم کند و در صورت اثبات آن، مهریه به صورت اقساطی از او دریافت خواهد شد.

فوت پدر شوهر (تعهد دهنده) قبل از زن:

اگر پدر شوهر که پرداخت مهریه را تعهد کرده بود، قبل از زن (مهریه گیرنده) فوت کند، دین مهریه او از بین نمی رود. در این شرایط، حق مهریه به ترکه (اموال و دارایی های) به جا مانده از پدر شوهر تعلق می گیرد. به این معنا که زن می تواند مهریه خود را از اموال و دارایی های متوفی مطالبه کند و ورثه پدر شوهر، به نسبت سهم الارث خود، مسئول پرداخت این دین خواهند بود. برای این منظور، زن باید دعوای مطالبه مهریه از ورثه پدر شوهر را در دادگاه مطرح کند و مدارک لازم از جمله گواهی فوت پدر شوهر و گواهی حصر وراثت او را ارائه دهد.

۳.۲. سناریو دوم: پدر شوهر (و مادر شوهر) پرداخت مهریه را تعهد نکرده اند.

در بسیاری از موارد، پدر شوهر یا مادر شوهر هیچ تعهد رسمی برای پرداخت مهریه عروس خود ندارند. در این سناریو، حتی اگر آن ها از تمکن مالی بسیار بالایی هم برخوردار باشند، از نظر قانونی هیچ مسئولیتی در قبال پرداخت مهریه زن ندارند. این نکته ای کلیدی و اساسی است که بسیاری از افراد از آن بی خبرند.

تنها راه مطالبه: از ترکه (اموال و دارایی های) به جا مانده از همسر متوفی:

در این شرایط، مطالبه مهریه تنها و تنها از محل ترکه (اموال و دارایی های) به جا مانده از همسر متوفی امکان پذیر است. زن باید برای دریافت مهریه خود، ابتدا اقدام به حصر وراثت همسر متوفی کند تا ورثه قانونی و میزان ترکه او مشخص شود. سپس می تواند مهریه خود را از این اموال مطالبه کند. این اموال شامل هرگونه دارایی منقول (مانند خودرو، وجه نقد، سهام) و غیرمنقول (مانند ملک و زمین)، حقوق و مزایای بازنشستگی و هرگونه ارزش مالی دیگری است که از همسر به جا مانده است.

جایگاه مهریه: توضیح دین ممتاز بودن مهریه و اولویت آن:

یکی از نکات بسیار مهم حقوقی در این زمینه، این است که مهریه، دین ممتاز محسوب می شود. به این معنی که در صورت وجود چندین بدهی از سوی متوفی، مهریه زن نسبت به سایر دیون عادی و همچنین سهم الارث ورثه، اولویت پرداخت دارد. به عبارت دیگر، تا زمانی که مهریه زن به طور کامل پرداخت نشود، ورثه حق ندارند از ترکه متوفی سهم الارثی دریافت کنند و هیچ بدهی عادی دیگری نیز بر مهریه تقدم ندارد. ابتدا باید مهریه زن به طور کامل از ترکه پرداخت شود و سپس اگر از ترکه چیزی باقی ماند، سایر دیون و حقوق ورثه از آن تسویه و پرداخت خواهد شد.

نقش پدر شوهر در این سناریو:

در این حالت، پدر شوهر صرفاً به عنوان یکی از ورثه همسر متوفی (در صورتی که در قید حیات باشد)، محسوب می شود. او هیچ مسئولیتی به عنوان پرداخت کننده مهریه ندارد، بلکه خود او نیز به همراه سایر ورثه، منتظر دریافت سهم الارث خود از ترکه فرزندش است، البته پس از کسر مهریه زن و سایر دیون ممتاز. بنابراین، در این سناریو، نمی توان برای گرفتن مهریه از پدر شوهر اقدام کرد، بلکه مطالبه باید به طرفیت ترکه همسر متوفی باشد.

امکان مطالبه از سهم الارث پدر شوهر (از همسر متوفی):

این عبارت می تواند کمی گمراه کننده باشد. منظور از مطالبه مهریه از سهم الارث پدر شوهر در این سناریو، به این معنا نیست که زن از اموال شخصی پدر شوهر مهریه را می گیرد. بلکه به این معنی است که اگر همسر متوفی اموالی داشته باشد که بخشی از آن، پس از پرداخت مهریه، به عنوان سهم الارث به پدرش برسد، زن می تواند مهریه خود را از کل ترکه (که شامل سهم الارث پدر شوهر نیز می شود) وصول کند. به عبارت دیگر، سهم الارث پدر شوهر هم بخشی از همان ترکه است که مهریه زن از آن برداشت می شود. این عمل به منزله مطالبه مستقیم از پدر شوهر نیست، بلکه مطالبه از مجموعه اموال همسر متوفی است که پدر او نیز از آن سهم الارث می برد.

در صورت عدم تعهد پدر شوهر به پرداخت مهریه، زن تنها می تواند مهریه خود را از ترکه همسر متوفی مطالبه کند؛ در این حالت مهریه، دین ممتاز بوده و بر سایر دیون و سهم الارث ورثه تقدم دارد.

۳.۳. سناریو سوم: فوت زن پس از فوت همسر و پیش از دریافت مهریه.

گاهی اوقات زن پس از فوت همسرش و پیش از آنکه موفق به دریافت کامل مهریه خود شود، فوت می کند. در این شرایط، حق مهریه او از بین نمی رود و به ورثه قانونی زن منتقل می شود. این حق، مانند سایر حقوق مالی متوفی، به ورثه او تعلق خواهد گرفت.

نحوه مطالبه توسط ورثه زن:

ورثه زن (مانند فرزندان، پدر و مادر او، یا سایر ورثه طبقات بعدی بر اساس قانون ارث) می توانند برای مطالبه مهریه او، از طریق مراجع قانونی اقدام کنند. این مطالبه می تواند:

• از ترکه همسر متوفی (یعنی از همان محلی که خود زن در صورت حیات می توانست مهریه را مطالبه کند) باشد.
• و یا در صورت وجود تعهد رسمی و قانونی، از پدر شوهر متعهد (که قبلاً پرداخت مهریه را تضمین کرده بود).

ورثه زن برای پیگیری این حق باید مدارک لازم از جمله گواهی فوت زن و گواهی حصر وراثت او را ارائه دهند تا اثبات شود که حق مهریه به آن ها منتقل شده است. در این حالت، سهم الارث مهریه میان ورثه زن طبق قواعد ارث تقسیم خواهد شد.

مراحل قانونی و نحوه پیگیری مطالبه مهریه (در صورت وجود تعهد از سوی پدر شوهر)

در صورتی که پدر شوهر به صورت رسمی و قانونی پرداخت مهریه را تعهد کرده باشد، مراحل قانونی برای وصول مهریه به شرح زیر است. این مراحل نیاز به دقت و پیگیری مستمر دارند.

۴.۱. گام اول: جمع آوری مدارک و مستندات.

قبل از هرگونه اقدام حقوقی، جمع آوری دقیق و کامل مدارک ضروری است. نقص در مدارک می تواند روند پیگیری را به تأخیر بیندازد یا حتی با مشکل مواجه کند. مدارک لازم شامل موارد زیر می شوند:

1. سند نکاحیه (عقدنامه): اصل و رونوشت سند ازدواج که در آن میزان مهریه و تعهد پدر شوهر (در صورت وجود) به وضوح قید شده است.
2. مدارک هویتی: اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زن متقاضی مهریه.
3. مدارک اثبات تعهد پدر شوهر: اگر تعهد پرداخت مهریه خارج از عقدنامه و در قالب یک سند رسمی جداگانه (مثل اقرارنامه رسمی که در دفترخانه اسناد رسمی ثبت شده) صورت گرفته باشد، ارائه اصل و رونوشت آن سند الزامی است.
4. گواهی فوت همسر: برای اثبات فوت زوج و ضرورت مطالبه از شخص دیگر.
5. گواهی حصر وراثت: در صورتی که نیاز به شناسایی ورثه همسر متوفی یا ورثه پدر شوهر (در صورت فوت او قبل از وصول مهریه) باشد.
6. وکالت نامه: در صورت اقدام از طریق وکیل، ارائه وکالت نامه رسمی و معتبر.

توصیه می شود همواره از تمامی مدارک اصلی رونوشت تهیه کرده و اصل مدارک را نزد خود نگه دارید.

۴.۲. گام دوم: اقدام از طریق اداره اجرای اسناد رسمی (اجرای ثبت).

این روش، در صورتی که تعهد پرداخت مهریه توسط پدر شوهر در سند رسمی (عقدنامه یا سند رسمی دیگر) قید شده باشد، سریع ترین و در اغلب موارد کم هزینه ترین راه برای شروع مطالبه مهریه است.

1. مراجعه به دفترخانه تنظیم کننده عقد: ابتدا باید به دفترخانه ازدواجی که عقدنامه در آن تنظیم شده است، یا دفترخانه ای که در حال حاضر کفالت امور آن را بر عهده دارد، مراجعه کنید.
2. درخواست صدور اجراییه: در دفترخانه، فرم درخواست صدور اجراییه مهریه را تکمیل و ارائه دهید. این فرم باید به طرفیت پدر شوهر (به عنوان متعهد پرداخت مهریه) تنظیم شود.
3. اقدامات اداره ثبت: دفترخانه درخواست شما را به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی محل ارسال می کند. اداره ثبت پس از دریافت درخواست، اقدام به استعلام از مراجع مختلف می کند تا اموال پدر شوهر را شناسایی و توقیف کند. این استعلامات معمولاً شامل:
   • سازمان ثبت احوال و اداره راهنمایی و رانندگی: برای شناسایی وسایل نقلیه و خودروهای به نام پدر شوهر.
   • بانک مرکزی و بانک ها: برای شناسایی حساب های بانکی، موجودی آن ها و سپرده های بانکی پدر شوهر.
   • اداره ثبت اسناد و املاک: برای شناسایی املاک و مستغلات ثبت شده به نام پدر شوهر.
   • سازمان بورس و اوراق بهادار: برای شناسایی سهام و اوراق بهادار متعلق به او.
4. توقیف اموال و مزایده: در صورت شناسایی اموال کافی، اداره ثبت اقدام به توقیف آن ها کرده و در صورت نیاز، پس از ارزیابی کارشناسی و طی مراحل قانونی، از طریق مزایده به فروش می رساند تا مهریه زن از محل آن وصول شود.

۴.۳. گام سوم: اقدام از طریق دادگاه (در صورت عدم وصول از اجرای ثبت).

اگر از طریق اجرای ثبت موفق به وصول مهریه نشدید (مثلاً به دلیل عدم شناسایی اموال کافی، عدم کفایت اموال توقیف شده، یا پیچیدگی های حقوقی مربوط به سند تعهد)، باید از طریق دادگاه اقدام کنید. این مسیر نیازمند طی کردن فرآیند دادرسی و صدور حکم قضایی است.

1. تشکیل حساب کاربری ثنا: ابتدا باید در سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیکی قوه قضاییه) حساب کاربری ایجاد و احراز هویت کنید تا امکان ثبت دادخواست و دریافت ابلاغیه ها فراهم شود.
2. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با در دست داشتن تمامی مدارک لازم (از جمله مدارکی که نشان دهنده عدم وصول مهریه از طریق اجرای ثبت است)، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید.
3. تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه مهریه علیه پدر شوهر: دادخواست مطالبه مهریه را علیه پدر شوهر (به عنوان متعهد) تنظیم و ثبت نمایید. در این دادخواست، باید به وضوح به فوت همسر و وجود تعهد پدر شوهر به پرداخت مهریه اشاره شود و تمامی مدارک و مستندات پیوست گردد.
4. نحوه رسیدگی در دادگاه: پس از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه مربوطه در دادگاه خانواده ارجاع می شود و جلسات رسیدگی برگزار می گردد. در این جلسات، زن و وکیل او باید دلایل و مستندات خود را برای اثبات تعهد و مطالبه مهریه ارائه کنند. پدر شوهر نیز فرصت دفاع از خود و ارائه ادله و مستندات مربوطه را خواهد داشت.
5. صدور حکم دادگاه: پس از بررسی های لازم، شهادت شهود (در صورت نیاز) و کارشناسی (در صورت لزوم)، دادگاه حکم مقتضی را صادر می کند. در صورت احراز تعهد پدر شوهر، حکم به پرداخت مهریه توسط او صادر خواهد شد.
6. اجرای حکم دادگاه: پس از قطعی شدن حکم دادگاه، زن می تواند از طریق واحد اجرای احکام دادگستری برای توقیف اموال پدر شوهر و وصول مهریه اقدام کند. اگر پدر شوهر ادعای اعسار (ناتوانی در پرداخت یکجای دین) کند، می تواند دادخواست اعسار تقدیم کند و در صورت اثبات آن، مهریه به صورت اقساطی از او دریافت خواهد شد.

مدارک و مستندات لازم برای اثبات دعوا

برای موفقیت در مطالبه مهریه بعد از فوت همسر از پدر شوهر، ارائه مدارک و مستندات کامل و معتبر حقوقی، از اهمیت حیاتی برخوردار است. جمع آوری دقیق این مدارک می تواند به تسریع و تسهیل روند دادرسی کمک شایانی کند. این مدارک شامل موارد زیر هستند:

• اصل و رونوشت سند ازدواج (نکاح نامه): این سند باید به وضوح میزان مهریه و تعهد پدر شوهر به پرداخت آن را قید کرده باشد.
• شناسنامه و کارت ملی زن: مدارک هویتی اصلی و معتبر زن (مدعی مهریه) برای اثبات هویت و اهلیت او.
• مدارک دال بر تعهد پرداخت مهریه توسط پدر شوهر: هرگونه سند رسمی که نشان دهنده تعهد پدر شوهر به پرداخت مهریه باشد. این می تواند شامل اقرارنامه رسمی، تعهدنامه رسمی ثبت شده در دفترخانه اسناد رسمی یا هر سند معتبر دیگری باشد.
• گواهی فوت همسر (متوفی): برای اثبات فوت زوج و اینکه مطالبه مهریه از ترکه او یا از شخص ثالث (پدر شوهر متعهد) مطرح است.
• گواهی عدم وصول یا عدم کفایت از اجرای ثبت: در صورتی که زن ابتدا از طریق اداره اجرای اسناد رسمی اقدام کرده و نتیجه ای حاصل نشده باشد، این گواهی برای مراجعه به دادگاه ضروری است.
• وکالت نامه: اگر زن از طریق وکیل اقدام به طرح دعوا کرده باشد، ارائه وکالت نامه رسمی و معتبر وکیل الزامی است.
• گواهی حصر وراثت: در برخی موارد خاص، مانند مطالبه از ترکه پدر شوهر در صورت فوت او، یا برای تعیین ورثه همسر متوفی، ممکن است نیاز به ارائه گواهی حصر وراثت باشد.

توصیه اکید می شود که قبل از هرگونه اقدام، از صحت و اعتبار تمامی این مدارک اطمینان حاصل کرده و از آن ها نسخه های کپی و برابر اصل تهیه نمایید.

هزینه های حقوقی و دادرسی مرتبط با مطالبه مهریه از پدر شوهر

مطالبه مهریه، مانند هر دعوای حقوقی دیگری، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که اطلاع دقیق از آن ها قبل از شروع فرآیند، برای برنامه ریزی مالی و تصمیم گیری آگاهانه اهمیت زیادی دارد. این هزینه ها بسته به مسیر پیگیری (اجرای ثبت یا دادگاه) متفاوت خواهند بود.

هزینه اجرای ثبت:

در صورتی که زن از طریق اداره اجرای اسناد رسمی برای گرفتن مهریه از پدر شوهر اقدام کند، هزینه های اصلی شامل موارد زیر است:

• نیم عشر دولتی: این هزینه معادل یک بیستم (۵ درصد) از مبلغ مهریه است که باید توسط زن (به عنوان متقاضی اجراییه) پرداخت شود. این مبلغ به حساب دولت واریز می گردد.
• امکان درخواست اعسار از پرداخت: در صورتی که زن توانایی مالی برای پرداخت نیم عشر دولتی را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار از پرداخت این هزینه را مطرح کند. در صورت اثبات اعسار، زن از پرداخت پیش پرداخت معاف شده و پرداخت آن به زمان وصول مهریه موکول می شود.
• سایر هزینه های دفتری: شامل هزینه های مربوط به کپی مدارک، تمبر، پاکت پستی و سایر هزینه های جزئی دفتری که معمولاً مبلغ کمی دارند.

هزینه دادرسی در دادگاه:

اگر پرونده مطالبه مهریه به دادگاه ارجاع شود، هزینه ها شامل موارد زیر است:

1. هزینه ثبت و تایپ دادخواست: این هزینه ها بر اساس تعرفه مصوب دفاتر خدمات الکترونیک قضایی محاسبه و دریافت می شوند.
2. هزینه دادرسی مطالبه مهریه: مهریه یک دعوای مالی محسوب می شود و هزینه دادرسی آن بر اساس مبلغ مهریه (خواسته دعوا) و مرحله رسیدگی قضایی متفاوت است:
   • در مرحله بدوی:
     • برای مهریه تا مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال: ۲.۵ درصد از ارزش خواسته (مبلغ مهریه).
     • برای مهریه بیش از ۲۰۰ میلیون ریال: ۳.۵ درصد از ارزش خواسته (مبلغ مهریه).
   • در مرحله تجدیدنظر و واخواهی: ۴.۵ درصد از محکوم به (مبلغی که دادگاه در مرحله بدوی حکم به پرداخت آن داده است).
   • در مراحل فرجام خواهی، اعاده دادرسی و اعتراض ثالث: ۵.۵ درصد از ارزش خواسته.
3. هزینه کارشناسی: در صورتی که برای ارزیابی اموال، بررسی اسناد یا سایر موارد نیاز به نظر کارشناس رسمی دادگستری باشد، هزینه کارشناسی نیز باید پرداخت شود.
4. حق الوکاله وکیل: در صورت استفاده از وکیل برای پیگیری پرونده، حق الوکاله وکیل نیز بر اساس توافق با وکیل و تعرفه های قانونی مربوطه، به صورت جداگانه پرداخت می شود.

زن می تواند برای پرداخت هزینه های دادرسی در دادگاه نیز، دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را تقدیم کند. در صورت اثبات اعسار، زن از پرداخت پیش پرداخت هزینه های دادرسی معاف شده و پرداخت آن به زمان وصول مهریه یا به صورت اقساط موکول می شود.

نکات مهم و توصیه های حقوقی کلیدی

مطالبه مهریه پس از فوت همسر از پدر شوهر، موضوعی حساس و پیچیده است که رعایت نکات حقوقی و عملی زیر می تواند به شما در این مسیر کمک شایانی کند و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری نماید:

• ضرورت مشاوره با وکیل متخصص خانواده: قبل از هرگونه اقدام حقوقی، حتماً با یک وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه مشورت کنید. وکیل می تواند با بررسی دقیق مدارک، شرایط خاص شما و احراز وجود تعهد، بهترین راهکار حقوقی را پیشنهاد دهد، شما را در تمامی مراحل راهنمایی کرده و از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری کند.
• تأکید بر لزوم اثبات تعهد پدر شوهر و تفاوت آن با تمکن مالی صرف: این یکی از مهمترین نکات است. هرگز صرف دارایی و تمکن مالی بالای پدر شوهر دلیلی برای مطالبه مهریه از او نیست. تنها وجود یک تعهد رسمی و قانونی از سوی او، به شما این حق را می دهد که مهریه را از وی مطالبه کنید.
• نحوه برخورد با مهریه عندالاستطاعه و عندالمطالبه در صورت تعهد پدر شوهر: اگر پدر شوهر متعهد به پرداخت مهریه به صورت عندالاستطاعه باشد، باید توانایی مالی او برای پرداخت اثبات شود. اما اگر مهریه عندالمطالبه باشد، به محض مطالبه، او موظف به پرداخت است، مگر اینکه اعسار او اثبات شود.
• پیچیدگی های حقوقی مربوط به ترکه همسر و پدر شوهر و ارث: مسائل مربوط به ترکه متوفیان می تواند بسیار پیچیده باشد. آشنایی با مفهوم دین ممتاز بودن مهریه و اولویت آن در تقسیم ترکه همسر، و همچنین نحوه مطالبه از ترکه پدر شوهر (در صورت فوت و تعهد قبلی او) بسیار مهم است.
• صبوری و پیگیری مستمر مراحل قانونی: فرآیندهای حقوقی، به ویژه در دادگاه، ممکن است زمان بر باشند. حفظ خونسردی، پیگیری مستمر و منظم مراحل قانونی، و رعایت کامل مقررات، برای دستیابی به نتیجه مطلوب ضروری است.
• مستندسازی هرگونه توافق یا پرداخت: در صورتی که هرگونه توافق یا پرداخت (حتی جزئی) با پدر شوهر صورت می گیرد، حتماً آن را به صورت کتبی و مستند انجام دهید. این مستندات می توانند در مراحل بعدی دادرسی به عنوان دلیل و مدرک مورد استفاده قرار گیرند.

گرفتن مهریه از ارث پدر شوهر پس از فوت همسر

مسئله گرفتن مهریه از ارث پدر شوهر پس از فوت همسر، خود دارای ظرایف حقوقی است که باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد. این موضوع را می توان از دو جنبه اصلی تحلیل کرد:

۱. مطالبه مهریه از سهم الارثی که به همسر متوفی رسیده و اکنون جزئی از ترکه اوست:

این حالت زمانی مطرح می شود که پدر شوهر (پدر همسر شما) قبل از همسر شما فوت کرده باشد و اموالی از او به جا مانده باشد که به عنوان ارث به همسر متوفی شما رسیده است. در این صورت، این اموال جزئی از ترکه همسر شما محسوب می شود و شما می توانید مهریه خود را از این اموال، به عنوان بخشی از ترکه همسر متوفی، مطالبه کنید. در واقع، شما از ارثی که به همسرتان رسیده، مهریه خود را برمی دارید، نه از اموال شخصی پدر شوهر.

نحوه اقدام در این حالت:

1. شما باید با مراجعه به اداره اجرای ثبت (در صورت رسمی بودن اسناد) یا دادگاه (در صورت عادی بودن اسناد)، اقدام به مطالبه مهریه از ترکه همسر متوفی کنید.
2. باید گواهی حصر وراثت پدر شوهر و سپس همسر متوفی را نیز ارائه دهید تا اثبات شود که این اموال به همسر شما به ارث رسیده و اکنون جزئی از ترکه اوست.
3. مال مورد نظر (که از پدر شوهر به همسر شما به ارث رسیده) را به عنوان بخشی از اموال ترکه همسر متوفی معرفی کنید تا توقیف و از محل آن مهریه شما پرداخت شود.

۲. مطالبه مهریه از ترکه پدر شوهر (متعهد) در صورت فوت او:

این سناریو زمانی رخ می دهد که پدر شوهر، خود تعهد رسمی و قانونی به پرداخت مهریه شما را داشته باشد و پس از آن، فوت کند. در این صورت، دین مهریه به ترکه او تعلق می گیرد. به عبارت دیگر، مهریه شما به عنوان یک بدهی بر گردن پدر شوهر محسوب شده و پس از فوت او، این بدهی باید از اموال به جا مانده از پدر شوهر متوفی پرداخت شود. در این حالت، شما می توانید مهریه خود را از اموال به جا مانده از پدر شوهر، که اکنون به ورثه او (از جمله سایر فرزندان و همسر او) به ارث می رسد، مطالبه کنید. ورثه پدر شوهر به نسبت سهم الارث خود، مسئول پرداخت این دین خواهند بود.

بنابراین، گرفتن مهریه از ارث پدر شوهر تنها در یکی از این دو حالت امکان پذیر است و نه به معنای مطالبه مهریه از اموال شخصی پدر شوهر که او تعهدی به پرداخت آن نداشته و فرزندش نیز از او ارث نبرده است. تفاوت این دو حالت در این است که در حالت اول، مطالبه از ترکه همسر (که شامل ارث از پدرش می شود) و در حالت دوم، مطالبه از ترکه خود پدر شوهر (که به دلیل تعهد قبلی اوست) صورت می گیرد.

نتیجه گیری: جمع بندی و اهمیت آگاهی حقوقی

مسئله گرفتن مهریه بعد از فوت همسر از پدر شوهر، یکی از موضوعات حقوقی است که پیچیدگی های خاص خود را دارد و نیازمند آگاهی دقیق از قوانین و رویه های قضایی است. همانطور که تشریح شد، اصل کلی بر این است که مسئول پرداخت مهریه، همسر (زوج) است و در صورت فوت او، این دین از محل ترکه وی پرداخت می شود.

امکان مطالبه مهریه از پدر شوهر، یک استثنا محسوب شده و تنها در صورتی میسر است که پدر شوهر به صورت رسمی و قانونی، پرداخت مهریه را در سند ازدواج یا یک سند رسمی دیگر تعهد کرده باشد. در غیر این صورت، زن باید مهریه خود را از اموال و دارایی های به جا مانده از همسر متوفی (ما ترک) مطالبه کند که در این حالت، مهریه به عنوان دین ممتاز بر سایر دیون و سهم الارث ورثه اولویت دارد. در صورت فوت زن قبل از دریافت مهریه، این حق به ورثه او منتقل می شود و آن ها می توانند پیگیری های لازم را انجام دهند.

فرآیند قانونی مطالبه مهریه می تواند از طریق اجرای ثبت (در صورت وجود سند رسمی و تعهد) یا از طریق دادگاه (در صورت عدم وصول از ثبت یا نیاز به دادرسی) پیگیری شود. هزینه های حقوقی و دادرسی نیز بسته به مسیر انتخابی، مبلغ مهریه و مراحل رسیدگی متفاوت خواهد بود.

آگاهی کامل از حقوق قانونی، جمع آوری دقیق مدارک و به ویژه مشاوره با وکیل متخصص خانواده، گام های اساسی برای موفقیت در این مسیر هستند. با درک صحیح این نکات، می توانید با دیدی بازتر و اطلاعاتی مستند، برای احقاق حق خود اقدام کنید و از حقوق مالی و قانونی خود به بهترین نحو دفاع نمایید.