اگر زن مهریه اش را اجرا بگذارد

هنگامی که زن مهریه خود را به اجرا می گذارد، این اقدام قانونی می تواند ابعاد مختلفی از زندگی مشترک و فردی زوجین را تحت تاثیر قرار دهد. این فرآیند، نه تنها یک مطالبه مالی، بلکه یک سلسله اقدامات حقوقی با پیامدهای گسترده است که نیازمند آگاهی کامل از جوانب قانونی، حقوق و تکالیف هر دو طرف است. مهریه، که به موجب عقد نکاح حق زن محسوب می شود، در صورت مطالبه، روندی خاص را طی می کند که می تواند از طریق اداره ثبت اسناد یا دادگاه خانواده پیگیری شود. آشنایی با این روش ها، محدودیت های قانونی جدید مانند سقف ۱۱۰ سکه، و همچنین مستثنیات دین، برای اتخاذ تصمیمات آگاهانه ضروری است. این مقاله به تفصیل به بررسی این موارد می پردازد تا هر دو طرف بتوانند با چشم اندازی روشن تر، این مسیر را مدیریت کنند.

مطالبه مهریه در سیستم حقوقی ایران، یکی از رایج ترین دعاوی خانوادگی است که پیامدهای حقوقی، مالی، اجتماعی و حتی روانی قابل توجهی برای هر دو طرف دارد. این حق مالی که به محض جاری شدن صیغه عقد نکاح، زن مالک آن می شود، در صورت عدم پرداخت یا عدم توافق طرفین، می تواند به یک فرآیند پیچیده قانونی تبدیل شود. هدف از این راهنمای جامع، ارائه اطلاعات دقیق و مرحله به مرحله به زنانی است که قصد مطالبه مهریه خود را دارند، و همچنین به مردانی که با چنین درخواستی مواجه شده اند. تلاش بر این است که با زبانی ساده، اما مستند و فنی، تمامی ابعاد این فرآیند از مبانی قانونی تا راه حل های عملی تشریح شود تا خوانندگان بتوانند با آگاهی کامل، بهترین تصمیمات را اتخاذ کنند.

مبانی مهریه و حق مطالبه آن

مهریه یکی از ارکان مهم عقد نکاح در فقه اسلامی و حقوق مدنی ایران است که به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به محض وقوع عقد، زن مالک تمام آن می شود. این به آن معناست که زن هر زمان که بخواهد، می تواند تمام یا بخشی از مهریه خود را مطالبه کند، مگر اینکه شروط خاصی در عقدنامه یا ضمن آن مورد توافق قرار گرفته باشد.

مهریه چیست و زن چه زمانی مالک آن می شود؟

مهریه عبارت است از مالی که زوج (مرد) در هنگام عقد نکاح، بر ذمه خود به زوجه (زن) متعهد می شود یا به صورت نقدی، جنسی، ملک یا سایر حقوق مالی معین می کند. مهم ترین نکته حقوقی در مورد مهریه، مالکیت زن به محض وقوع عقد است. این مالکیت شامل تمامی اجزای مهریه می شود، حتی اگر پرداخت آن به آینده موکول شده باشد. انواع مهریه می تواند شامل سکه بهار آزادی، وجه نقد، املاک، و حتی تعهداتی مانند آموزش قرآن یا سفر زیارتی باشد، به شرط آنکه دارای ارزش مالی و منفعت مشروع و عقلانی باشد.

مطابق با ماده 1082 قانون مدنی ایران، به محض وقوع عقد نکاح، زوجه مالک تمام مهریه می شود و می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند.

انواع مهریه از نظر شرایط پرداخت

شرایط پرداخت مهریه نقش مهمی در نحوه مطالبه و اجرای آن دارد. مهریه عمدتاً به دو دسته کلی تقسیم می شود:

مهریه عندالمطالبه

این نوع مهریه به محض درخواست زن و بدون نیاز به اثبات تمکن مالی زوج، قابل مطالبه است. در واقع، زن می تواند بلافاصله پس از عقد، آن را از مرد درخواست کند و مرد موظف به پرداخت آن است. بیشتر مهریه ها در ایران به صورت عندالمطالبه تعیین می شوند. در این حالت، بار اثبات عدم تمکن مالی برای عدم پرداخت مهریه بر عهده مرد است.

مهریه عندالاستطاعه

در مهریه عندالاستطاعه، پرداخت مهریه مشروط به توانایی و استطاعت مالی زوج است. در این حالت، زن برای مطالبه مهریه خود، باید تمکن مالی شوهر را به دادگاه ثابت کند. این اثبات می تواند از طریق معرفی اموال، حساب های بانکی، فیش حقوقی یا هر سند دیگری که نشان دهنده توانایی مالی مرد باشد، صورت گیرد. مطالبه مهریه عندالاستطاعه پیچیدگی های بیشتری نسبت به عندالمطالبه دارد، زیرا بار اثبات بر دوش زن است و در صورت عدم اثبات، امکان وصول مهریه وجود نخواهد داشت.

روش های قانونی به اجرا گذاشتن مهریه (گام به گام)

برای به اجرا گذاشتن مهریه، دو مسیر اصلی قانونی وجود دارد که هر یک مراحل، مزایا و معایب خاص خود را دارند. انتخاب روش مناسب بستگی به شرایط پرونده، وجود اموال از سوی زوج و اهداف زن برای مطالبه مهریه دارد.

روش اول: اجرای مهریه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک

این روش، یکی از سریع ترین و کم هزینه ترین راه ها برای مطالبه مهریه است، به شرطی که سند ازدواج رسمی باشد و زن بتواند اموال مشخصی از مرد را برای توقیف معرفی کند.

چه زمانی این روش مناسب تر است؟

اجرای مهریه از طریق اداره ثبت اسناد، زمانی مناسب تر است که زن از وجود اموال منقول یا غیرمنقول مشخصی از زوج (مانند ملک، خودرو، حساب بانکی، سهام شرکت ها یا فیش حقوقی) اطلاع داشته باشد و قصد توقیف آن ها را داشته باشد. این روش به ویژه برای توقیف اموال دارای سند رسمی بسیار کارآمد است.

مزایای اجرای ثبت:

• سرعت بیشتر در توقیف اموال: در صورت معرفی اموال مشخص، فرآیند توقیف سریع تر انجام می شود.
• عدم نیاز به پرداخت هزینه دادرسی اولیه: برخلاف دادگاه، نیازی به پرداخت ۳.۵ درصد از میزان مهریه به عنوان هزینه دادرسی در ابتدا نیست.
• امکان ممنوع الخروجی بدون سقف: در صورت وجود سند رسمی و معرفی مال، اداره ثبت می تواند بدون محدودیت ۱۱۰ سکه، مرد را ممنوع الخروج کند.

معایب اجرای ثبت:

• عدم امکان جلب و حبس: اداره ثبت صلاحیت صدور حکم جلب یا حبس را ندارد. این امر تنها پس از ارجاع پرونده به دادگاه و در شرایط خاص (تا سقف ۱۱۰ سکه) امکان پذیر است.
• ناکارآمدی در صورت عدم شناسایی اموال: اگر زن نتواند مالی از مرد معرفی کند، این روش عملاً بی نتیجه خواهد بود.

مراحل گام به گام اجرای ثبت

1. مراجعه به دفترخانه: زن ابتدا باید به دفترخانه رسمی ازدواجی که سند نکاحیه در آن ثبت شده است، مراجعه کرده و درخواست صدور اجرائیه مهریه را ارائه دهد.
2. صدور اجرائیه: پس از ثبت درخواست، دفترخانه اجرائیه ای صادر کرده و آن را به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک محل اقامت زوج ارسال می کند.
3. ابلاغ اجرائیه و معرفی اموال: اداره ثبت، اجرائیه را به زوج ابلاغ می کند و زن می تواند در همان مرحله یا پس از ابلاغ، اموال شناسایی شده از زوج را به اداره ثبت معرفی کند.
4. توقیف اموال: در صورت معرفی اموال، اداره ثبت اقدام به توقیف آن ها می کند. این اموال می تواند شامل حساب های بانکی، املاک، خودرو، سهام، فیش حقوقی و سایر دارایی ها باشد.
5. فروش و وصول مهریه: پس از توقیف و طی مراحل قانونی، در صورت عدم پرداخت مهریه توسط زوج، اموال توقیف شده از طریق مزایده به فروش رفته و مهریه زن از محل آن پرداخت می شود.

مدارک لازم برای اجرای ثبت

برای اجرای مهریه از طریق اداره ثبت، مدارک زیر مورد نیاز است:

• اصل و کپی سند ازدواج.
• اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زن.
• لیست اموال شناسایی شده از زوج (در صورت وجود).
• فرم درخواست صدور اجرائیه مهریه (قابل دریافت از دفترخانه).

روش دوم: اجرای مهریه از طریق دادگاه خانواده

مسیر دادگاه خانواده، زمانی انتخاب می شود که زن اموالی از مرد برای توقیف از طریق ثبت سراغ ندارد، یا قصد جلب و حبس مرد را (در چارچوب قوانین جدید) دارد، یا نیاز به درخواست تامین خواسته (توقیف فوری اموال برای جلوگیری از نقل و انتقال) وجود دارد.

چه زمانی این روش مناسب تر است؟

این روش به ویژه زمانی کارآمد است که زن اطلاعات کافی از اموال مرد ندارد، یا می خواهد از امکانات قانونی نظیر جلب و حبس (تا سقف ۱۱۰ سکه) یا تامین خواسته بهره مند شود. همچنین، اگر مهریه عندالاستطاعه باشد، این روش تنها راه اثبات تمکن مالی و مطالبه مهریه است.

مزایای اجرای دادگاه:

• امکان درخواست جلب و حبس: این امکان تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی (یا معادل ریالی آن) برای زوج در صورت عدم پرداخت و اثبات تمکن مالی وجود دارد.
• امکان درخواست تامین خواسته: زن می تواند برای جلوگیری از نقل و انتقال اموال توسط مرد، قبل یا همزمان با دادخواست اصلی، درخواست تامین خواسته (توقیف فوری اموال) را مطرح کند.
• رسیدگی به دادخواست اعسار زوج: دادگاه صلاحیت رسیدگی به ادعای اعسار (ناتوانی مالی) زوج و تعیین اقساط را دارد.

معایب اجرای دادگاه:

• زمان بر بودن فرآیند: مراحل دادرسی در دادگاه ممکن است زمان برتر از اجرای ثبت باشد.
• نیاز به پرداخت هزینه دادرسی: زن باید در ابتدا حدود ۳.۵ درصد از ارزش مهریه (یا معادل ریالی آن) را به عنوان هزینه دادرسی پرداخت کند، هرچند امکان درخواست اعسار از پرداخت این هزینه وجود دارد.
• پیچیدگی های حقوقی بیشتر: فرآیند دادگاهی نیازمند آشنایی بیشتر با قوانین و مقررات است و اغلب نیاز به وکیل متخصص دارد.

مراحل گام به گام از طریق دادگاه

1. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: زن با در دست داشتن مدارک لازم، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست مطالبه مهریه را ثبت می کند.
2. ارجاع به شعبه دادگاه خانواده: دادخواست به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده شده و برای زوج ابلاغیه ارسال می شود.
3. تشکیل جلسات رسیدگی: دادگاه جلساتی را برای رسیدگی به پرونده تشکیل می دهد. در این جلسات، طرفین می توانند ادله و مدارک خود را ارائه دهند.
4. صدور حکم دادگاه: پس از بررسی های لازم، دادگاه حکم به پرداخت مهریه صادر می کند.
5. مراحل اجرای حکم: پس از قطعیت حکم، پرونده به اجرای احکام دادگستری ارجاع می شود و زن می تواند با معرفی اموال، درخواست توقیف یا با توجه به سقف ۱۱۰ سکه، درخواست جلب مرد را داشته باشد.

صلاحیت شورای حل اختلاف

اگر میزان مهریه یا معادل ریالی آن تا سقف ۲۰ میلیون تومان باشد، دادخواست مطالبه مهریه در صلاحیت شورای حل اختلاف خواهد بود. برای مبالغ بالاتر، دادگاه خانواده صالح به رسیدگی است.

قرار تامین خواسته

قرار تامین خواسته، یک درخواست مهم است که زن می تواند در ابتدای فرآیند دادگاهی یا حتی پیش از ثبت دادخواست اصلی، به دادگاه ارائه دهد. هدف از این قرار، توقیف فوری اموال زوج برای جلوگیری از نقل و انتقال آن ها توسط مرد است. اگر این قرار صادر شود، اموال مرد توقیف می شوند و سپس دادگاه به دادخواست اصلی مهریه رسیدگی می کند. البته لازم به ذکر است که زن باید ظرف ۱۰ روز پس از صدور قرار تامین خواسته، دادخواست اصلی مطالبه مهریه را نیز ثبت کند، در غیر این صورت، قرار تامین خواسته باطل شده و اموال آزاد می شوند.

مدارک لازم برای اجرای دادگاه

مدارک مورد نیاز برای اجرای مهریه از طریق دادگاه شامل موارد زیر است:

• اصل و کپی سند ازدواج.
• اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زن.
• فهرست اموال شناسایی شده از زوج (در صورت وجود).
• رسید پرداخت هزینه دادرسی.

قانون جدید مهریه و تاثیر سقف 110 سکه

اصطلاح قانون جدید مهریه عمدتاً به ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ اشاره دارد که تغییرات مهمی را در زمینه امکان جلب و حبس مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه ایجاد کرده است.

قانون جدید مهریه به چه معناست؟

بر اساس ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، چنانچه مهریه تا ۱۱۰ سکه بهار آزادی یا معادل آن باشد، در صورت عدم پرداخت و اثبات تمکن مالی زوج و عدم معرفی مال توسط او، دادگاه می تواند حکم جلب و حبس مرد را صادر کند. اما برای مهریه هایی که از این سقف فراتر می روند، امکان جلب و حبس دیگر وجود ندارد و زن تنها می تواند از طریق معرفی اموال و توقیف آن ها، مازاد مهریه را مطالبه کند. این قانون، حق زن برای مطالبه کل مهریه را سلب نمی کند، بلکه تنها راهکار اجرایی حبس را محدود می سازد.

تاثیر سقف 110 سکه بر جلب و حبس مرد

محدودیت ۱۱۰ سکه به این معناست که اگر مهریه زن بیش از این تعداد سکه باشد، مثلاً ۲۰۰ سکه، مرد فقط تا ۱۱۰ سکه اول می تواند با حکم جلب و حبس مواجه شود. ۱۱۱امین سکه به بعد، تنها از طریق معرفی و توقیف اموال قابل وصول است. این اقدام با هدف جلوگیری از حبس های طولانی مدت و کاهش تعداد زندانیان مهریه صورت گرفته است. برای صدور حکم جلب، لازم است که دادگاه احراز کند مرد با وجود تمکن مالی، از پرداخت مهریه خودداری کرده است.

برای مثال، اگر مهریه زنی ۳۰۰ سکه باشد و او به دادگاه مراجعه کند، دادگاه ابتدا حکم به پرداخت ۳۰۰ سکه صادر می کند. اگر مرد نتواند این مبلغ را یکجا بپردازد و دادخواست اعسار دهد، دادگاه معمولاً مهریه را قسط بندی می کند. در صورتی که مرد اقساط مربوط به ۱۱۰ سکه اول را پرداخت نکند و توانایی پرداخت نیز داشته باشد، دادگاه می تواند حکم جلب او را صادر کند. اما برای اقساط مربوط به ۱۹۰ سکه باقی مانده، تنها راهکار، معرفی اموال توسط زن و توقیف آن ها خواهد بود.

نکات خاص در قانون جدید

• نحوه محاسبه مهریه وجه نقد: اگر مهریه وجه نقد باشد، بر اساس تبصره اول ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به نرخ روز محاسبه و پرداخت می شود. شاخص قیمت سالانه توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد.
• مهریه در صورت فوت زوج: در صورتی که زوج فوت کند، مهریه وجه نقد تا تاریخ فوت او به نرخ روز محاسبه شده و از ماترک (ارث) او قابل وصول است، نه تاریخ انحصار وراثت یا درخواست زن.

اموال قابل توقیف و مستثنیات دین

هنگامی که زن برای مطالبه مهریه اقدام می کند، چه از طریق ثبت و چه از طریق دادگاه، بحث توقیف اموال زوج مطرح می شود. اما همه اموال زوج قابل توقیف نیستند و برخی از آن ها تحت عنوان مستثنیات دین از شمول توقیف خارج هستند.

کدام اموال زوج قابل توقیف هستند؟

اموال قابل توقیف شامل هر دارایی است که مرد مالک آن باشد و جزء مستثنیات دین محسوب نشود. این اموال می تواند شامل موارد زیر باشد:

• حقوق و مزایای دریافتی: تا یک سوم حقوق کارمندان و کارگران دولتی و غیردولتی و یک چهارم حقوق بازنشستگی قابل توقیف است.
• حساب های بانکی: تمامی سپرده ها و موجودی حساب های بانکی زوج.
• املاک و مستغلات: هرگونه ملک، زمین، آپارتمان و سایر اموال غیرمنقول که به نام زوج ثبت شده باشد.
• خودرو و سایر وسایل نقلیه.
• سهام و اوراق بهادار: سهام شرکت ها، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار.
• وجوه نقد: پول نقد موجود نزد زوج.
• اجاره بها: در صورتی که زوج مالک ملک استیجاری باشد، اجاره بهای آن.
• انواع دیگر دارایی ها: مانند طلا، جواهرات، لوازم لوکس منزل (که جزو اثاثیه ضروری نباشند) و هر مالی که ارزش اقتصادی داشته باشد.

مستثنیات دین چیست و کدام اموال غیرقابل توقیف هستند؟

مستثنیات دین به اموالی اطلاق می شود که برای ادامه حیات و حفظ حیثیت اجتماعی بدهکار و خانواده اش ضروری بوده و از حکم توقیف معاف هستند. ماده ۲۴ قانون محکومیت های مالی به تفصیل این موارد را برشمرده است. اگر مالی جزو مستثنیات دین باشد، حتی اگر توقیف شود، با اعتراض مرد از توقیف آزاد خواهد شد. موارد زیر از جمله مستثنیات دین هستند:

1. منزل مسکونی: منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکوم علیه (زوج) در حالت اعسار او باشد.
2. اثاثیه مورد نیاز زندگی: اثاثیه مورد نیاز برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی.
3. آذوقه: آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می شود.
4. کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی: برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها.
5. وسایل و ابزار کار: وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
6. تلفن: تلفن مورد نیاز مدیون.
7. مبلغ ودیعه اجاره: مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.

عواقب و پیامدهای به اجرا گذاشتن مهریه (برای هر دو طرف)

اجرا گذاشتن مهریه، عملی حقوقی است که پیامدهای گسترده ای فراتر از جنبه صرفاً مالی دارد. این پیامدها می تواند زندگی هر دو طرف و حتی اطرافیان آن ها را تحت تأثیر قرار دهد.

عواقب حقوقی و مالی

برای زن:

• هزینه های دادرسی: در مسیر دادگاه، زن باید هزینه دادرسی (۳.۵ درصد از میزان مهریه) را بپردازد، که می تواند مبلغ قابل توجهی باشد.
• طولانی شدن فرآیند: فرآیند قانونی مطالبه مهریه، به خصوص در دادگاه، ممکن است زمان بر و خسته کننده باشد.
• استرس حقوقی و روانی: درگیری در پرونده های حقوقی می تواند فشارهای روانی زیادی را به زن وارد کند.
• عدم موفقیت در وصول کامل: در صورت عدم شناسایی اموال یا اعسار زوج، زن ممکن است نتواند تمام مهریه خود را وصول کند.

برای مرد:

• توقیف اموال: توقیف حساب های بانکی، حقوق، املاک و خودرو می تواند زندگی مالی مرد را مختل کند.
• ممنوع الخروجی: مرد ممکن است با حکم ممنوع الخروجی مواجه شود که امکان سفرهای خارجی و حتی کاری را از او سلب می کند.
• جلب و حبس: در صورت عدم پرداخت ۱۱۰ سکه اول و اثبات تمکن مالی، مرد ممکن است به زندان بیفتد.
• تقسیط و پرداخت طولانی مدت: در صورت اعسار، مرد محکوم به پرداخت مهریه به صورت اقساط می شود که می تواند سال ها به طول انجامد.

عواقب خانوادگی و اجتماعی

• آسیب جدی به رابطه زناشویی: مطالبه مهریه اغلب نشان دهنده تیرگی روابط زوجین است و می تواند به فروپاشی کامل زندگی مشترک و طلاق منجر شود.
• فشار روانی و عاطفی بر زوجین و فرزندان: درگیری های حقوقی و مالی ناشی از مهریه، فشار روانی زیادی را به زن و مرد وارد می کند و در صورت وجود فرزند، تأثیرات منفی عمیقی بر آن ها می گذارد.
• دیدگاه های اجتماعی: در برخی جوامع، مطالبه یا عدم پرداخت مهریه می تواند دیدگاه های منفی اجتماعی را متوجه فرد کند.

پیامد ممنوع الخروجی

ممنوع الخروجی یکی از ابزارهای قانونی برای الزام مرد به پرداخت مهریه است. این حکم می تواند از طریق اداره ثبت (بدون محدودیت سقف) یا از طریق دادگاه (معمولاً پس از صدور حکم قطعی و درخواست زن) صادر شود. رفع ممنوع الخروجی معمولاً با پرداخت کامل مهریه یا بخشی از آن که منجر به ممنوع الخروجی شده است، یا ارائه تضمینات لازم به دادگاه یا اجرای ثبت، امکان پذیر است. در صورت صدور حکم تقسیط مهریه و پرداخت پیش قسط و چند قسط اول، مرد می تواند با ارائه مستندات به دادگاه یا اجرای ثبت، درخواست رفع ممنوع الخروجی خود را داشته باشد.

اجرای مهریه نه تنها به توقیف اموال و ممنوع الخروجی یا حبس احتمالی می انجامد، بلکه می تواند فشار مالی و روانی شدیدی را برای هر دو طرف به همراه داشته باشد و آسیب جدی به بنیان خانواده وارد کند.

راهکارها و نکات مهم برای مدیریت فرآیند مهریه

مدیریت صحیح فرآیند مطالبه مهریه می تواند از تشدید اختلافات و بروز مشکلات جدی تر جلوگیری کند. در این راستا، مشاوره حقوقی، اطلاع از حقوق و تکالیف، و تلاش برای حل و فصل مسالمت آمیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

نقش وکیل متخصص مهریه

حضور یک وکیل متخصص مهریه در تمامی مراحل مطالبه، چه برای زن و چه برای مرد، می تواند بسیار راهگشا باشد. وکیل با اشراف به قوانین و رویه های قضایی، می تواند بهترین مسیر قانونی را پیشنهاد دهد و از بروز خطاهای احتمالی جلوگیری کند. مزایای سپردن پرونده به وکیل عبارتند از:

• مشاوره حقوقی تخصصی: وکیل می تواند پیش از هر اقدامی، تمامی جوانب پرونده را بررسی و بهترین استراتژی را پیشنهاد دهد.
• تسریع در فرآیند: وکیل با آگاهی از روند اداری و قضایی، می تواند به تسریع امور کمک کند.
• کاهش استرس و فشار روانی: حضور وکیل می تواند بار سنگین پیگیری های حقوقی را از دوش زوجین بردارد.
• نتیجه مطلوب تر: یک وکیل متخصص می تواند با ارائه دلایل و مدارک مستند، شانس موفقیت در پرونده را افزایش دهد.

دادخواست اعسار و تقسیط مهریه

در صورتی که مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، حق دارد دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه دهد. دادخواست اعسار، ادعای ناتوانی مالی برای پرداخت بدهی (مهریه) است. مراحل آن به شرح زیر است:

1. ثبت دادخواست اعسار: مرد می تواند پس از ابلاغ دادخواست مهریه یا حتی پس از صدور حکم قطعی، دادخواست اعسار خود را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کند.
2. معرفی شهود و مدارک: مرد باید حداقل دو شاهد معتبر را به دادگاه معرفی کند که گواهی دهند وی توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد. همچنین باید مدارکی دال بر عدم تمکن مالی (مانند فیش حقوقی، لیست اموال، بدهی ها) ارائه دهد.
3. تشکیل جلسه رسیدگی: دادگاه جلسه ای برای رسیدگی به دادخواست اعسار تشکیل می دهد و اظهارات طرفین و شهود را بررسی می کند.
4. صدور حکم تقسیط: در صورت پذیرش اعسار، دادگاه مهریه را به صورت پیش پرداخت (مبلغی به عنوان قسط اول) و اقساط ماهیانه یا دوره ای تعیین می کند.

تقسیط مهریه نه تنها به مرد کمک می کند تا از فشار پرداخت یکجا رهایی یابد، بلکه در صورت پرداخت منظم اقساط، می تواند به رفع جلب و ممنوع الخروجی او نیز منجر شود.

حل و فصل مسالمت آمیز و سازش

در بسیاری از موارد، اختلافات مربوط به مهریه می تواند با مذاکره و سازش بین طرفین حل شود، به خصوص اگر زندگی مشترک هنوز برقرار است یا امید به حفظ آن وجود دارد. راهکارهای زیر می تواند مفید باشد:

• مذاکره مستقیم: زوجین می توانند با گفتگو و تفاهم، به توافقی برای پرداخت مهریه به نحوی که برای هر دو طرف قابل قبول باشد، دست یابند.
• کمک مشاوران خانواده: حضور یک مشاور بی طرف می تواند به کاهش تنش ها و یافتن راه حل های مشترک کمک کند.
• صلح نامه یا بذل مهریه: زن می تواند با تنظیم یک صلح نامه رسمی یا از طریق بخشش (بذل) بخشی یا تمام مهریه خود، به اختلافات پایان دهد. این توافقات می تواند در دفاتر اسناد رسمی ثبت شود تا اعتبار قانونی داشته باشد.
• مراجعه به ریش سفیدان یا افراد مورد اعتماد: گاهی اوقات، وساطت افراد مورد اعتماد خانواده یا اجتماع می تواند به حل و فصل اختلافات کمک کند.

انتخاب مسیر مناسب و استفاده از مشاوره حقوقی تخصصی از وکیل مهریه پیش از اقدام، بهترین راهکار برای مدیریت این بحران است.

نتیجه گیری

اجرا گذاشتن مهریه یک تصمیم مهم با پیامدهای حقوقی، مالی، خانوادگی و اجتماعی عمیق است که هر دو طرف، زن و مرد، باید پیش از هر اقدامی از تمامی ابعاد آن آگاهی کامل داشته باشند. مهریه، به عنوان یک حق مالی شرعی و قانونی برای زن، می تواند از دو طریق اداره ثبت اسناد و دادگاه خانواده مطالبه و اجرا شود. هر یک از این روش ها مزایا و معایب خاص خود را دارند؛ روش ثبت برای توقیف اموال مشخص سریع تر و کم هزینه تر است، در حالی که دادگاه خانواده امکان جلب و حبس (تا سقف ۱۱۰ سکه) و رسیدگی به اعسار را فراهم می آورد.

قانون جدید مهریه، با محدود کردن امکان جلب و حبس مرد تا سقف ۱۱۰ سکه، رویکرد متفاوتی در اجرای مهریه های سنگین ایجاد کرده است، اما حق زن برای مطالبه کل مهریه همچنان پابرجا است. شناسایی اموال قابل توقیف و درک مفهوم مستثنیات دین نیز برای جلوگیری از فرآیندهای بی نتیجه ضروری است. پیامدهای مالی ناشی از توقیف اموال و هزینه های دادرسی، و همچنین آثار مخرب بر روابط خانوادگی و فرزندان، اهمیت اتخاذ رویکردی منطقی و آگاهانه را دوچندان می کند.

در نهایت، تاکید می شود که پیش از هر تصمیمی، مشاوره با یک وکیل متخصص مهریه، می تواند به شفاف سازی ابهامات، انتخاب بهترین مسیر قانونی، و مدیریت بهینه فرآیند کمک شایانی کند. تلاش برای حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات و بهره گیری از سازش، در بسیاری از موارد، راهکاری انسانی تر و کم هزینه تر برای پایان دادن به این چالش ها است. آگاهی، صبر و تدبیر، کلید عبور موفق از این مسیر حقوقی و خانوادگی است.

سوالات متداول

آیا زنی که تمکین نمی کند، می تواند مهریه خود را مطالبه کند؟

بله، مطابق با ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به محض وقوع عقد نکاح، زن مالک مهریه می شود و حق مطالبه آن را دارد، صرف نظر از اینکه تمکین داشته باشد یا خیر. عدم تمکین تنها در مورد نفقه زن ممکن است تأثیرگذار باشد و بر حق مهریه او اثری ندارد.

آیا امکان دارد زن تمام مهریه خود را ببخشد؟ چگونه؟

بله، زن می تواند تمام یا بخشی از مهریه خود را به مرد ببخشد. این بخشش می تواند به صورت ابراء ذمه یا هبه صورت گیرد. ابراء ذمه به معنای ساقط کردن دین از گردن مرد است و قابل رجوع نیست. هبه به معنای بخشش مال است و زن می تواند تحت شرایطی از هبه خود رجوع کند. برای اعتبار قانونی، این بخشش باید به صورت رسمی و در دفاتر اسناد رسمی یا در دادگاه صورت گیرد.

مدت زمان معمول برای وصول مهریه چقدر است؟

مدت زمان وصول مهریه بستگی به عوامل متعددی از جمله روش انتخابی (ثبت یا دادگاه)، وجود و شناسایی اموال، همکاری زوج، و پیچیدگی پرونده دارد. در روش ثبت، اگر اموال مشخصی معرفی شود، فرآیند ممکن است نسبتاً سریع تر باشد (چند ماه). اما در مسیر دادگاه، به دلیل مراحل دادرسی، امکان درخواست اعسار و تجدیدنظر، ممکن است چندین ماه تا چند سال به طول بینجامد.

اگر زن پس از اجرا گذاشتن مهریه، از تصمیم خود منصرف شود، امکان انصراف وجود دارد؟

بله، زن می تواند در هر مرحله از فرآیند مطالبه مهریه، از درخواست خود منصرف شود. این انصراف می تواند به صورت کتبی به مرجع مربوطه (اداره ثبت یا دادگاه) اعلام شود. البته در صورتی که اقداماتی مانند توقیف اموال انجام شده باشد، ممکن است نیاز به انجام مراحل قانونی برای رفع توقیف باشد.

چه زمانی مرد می تواند ممنوع الخروجی خود را لغو کند؟

مرد می تواند ممنوع الخروجی خود را در چند حالت لغو کند: ۱. پرداخت کامل مهریه ای که منجر به ممنوع الخروجی شده است. ۲. ارائه تضمین معتبر (مانند وثیقه ملکی یا بانکی) به میزانی که دادگاه یا اداره ثبت تعیین می کند. ۳. در صورتی که مهریه تقسیط شده باشد، با پرداخت پیش قسط و اقساط اولیه، می تواند درخواست رفع ممنوع الخروجی را به مرجع قضایی ارائه دهد.

آیا مهریه در عقد موقت نیز قابل مطالبه است؟

بله، در عقد موقت نیز تعیین مهریه از شرایط صحت عقد است و زن مالک مهریه می شود. مهریه در عقد موقت نیز قابل مطالبه است، اما با توجه به ماهیت موقت بودن عقد و شرایط خاص آن، نحوه و زمان مطالبه ممکن است تفاوت هایی با عقد دائم داشته باشد. معمولاً مهریه عقد موقت عندالمطالبه است.

آیا می توان مهریه را با ملک یا دارایی خاصی تهاتر کرد؟

بله، زن و مرد می توانند در خصوص نحوه پرداخت مهریه با یکدیگر توافق کنند و مهریه را با ملک، خودرو یا هر دارایی دیگری تهاتر (مبادله) نمایند. این توافق می تواند به صورت کتبی در یک صلح نامه یا توافق نامه رسمی ثبت شود تا اعتبار قانونی داشته باشد. در این حالت، با انتقال مالکیت دارایی به زن، ذمه مرد از بابت مهریه ساقط می شود.