برج مدور کپنهاگ در دانمارک Rundetaarn Round Tower

برج مدور کپنهاگ، با نام دانمارکی روندتارن (Rundetaarn)، یک سازه چشمگیر و تاریخی در پایتخت دانمارک است که در قرن هفدهم به دستور پادشاه کریستیان چهارم ساخته شد. این برج در ابتدا به عنوان رصدخانه نجومی دانشگاه کپنهاگ و بخشی از مجموعه ترینیتیتیس شامل کلیسا و کتابخانه دانشگاهی کاربرد داشت و امروز نیز به عنوان یک جاذبه گردشگری مهم و رصدخانه عمومی فعالیت می کند. ویژگی منحصربه فرد آن، رمپ مارپیچ یا شیب راهه حلزونی است که به جای پله ها، امکان دسترسی به بالای برج را فراهم می آورد. برج مدور کپنهاگ، نمادی از دوران طلایی علم و معماری در دانمارک است. این بنا نه تنها به دلیل کاربرد اولیه خود به عنوان یک مرکز علمی پیشرفته، بلکه به خاطر طراحی خلاقانه و داستان های پیرامون آن، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. معماری باروک این برج، با آجرهای زرد و قرمز خاص خود، جلوه ای بی نظیر به آن بخشیده و آن را به یکی از شاخص ترین بناهای شهر تبدیل کرده است. بازدیدکنندگان می توانند از بالای آن، چشم اندازهای پانورامیک خیره کننده ای از شهر کپنهاگ را مشاهده کنند.

تاریخچه

برنامه ریزی و آماده سازی

در قرن هفدهم، با افزایش اهمیت ستاره شناسی در اروپا، رقابت شدیدی میان کشورها برای تأسیس رصدخانه های ملی به وجود آمد. این نیاز به دلیل توسعه مستعمرات و لزوم ناوبری دقیق در اقیانوس ها بیش از پیش احساس می شد. پس از اینکه تیکو براهه، ستاره شناس مشهور، از دانمارک خارج شد، کریستیان لونگومونتانس به عنوان ستاره شناس جدید پادشاه کریستیان چهارم و اولین استاد ستاره شناسی در دانشگاه کپنهاگ منصوب گردید. او در سال ۱۶۲۵ پیشنهاد ساخت یک برج ستاره شناسی را به پادشاه داد تا جایگزینی برای رصدخانه تخریب شده براهه باشد. پیشنهاد اولیه لونگومونتانس برای ساخت رصدخانه جدید در بالای تپه سولبی یریت بود. اما از آنجایی که همزمان برنامه هایی برای ساخت یک کلیسای جدید برای دانشجویان و یک کتابخانه برای دانشگاه وجود داشت، ایده ادغام این سه ساختمان در یک مجموعه بزرگ و واحد مطرح شد. پادشاه کریستیان چهارم در سال ۱۶۲۲ زمینی را که در نهایت برای ساخت مجموعه ترینیتیتیس انتخاب شد، خریداری کرده بود. اگرچه برنامه های اصلی او برای این مکان مشخص نیست، اما موقعیت مناسب آن در کنار خوابگاه های رگنسن و دانشگاه، آن را به گزینه ای ایده آل برای این پروژه معتبر تبدیل کرد.

فاز ساخت و ساز

اگرچه مدرک قطعی وجود ندارد، اما عموماً پذیرفته شده است که هانس فن استین وینکل جوان تر مسئول طراحی بنای جدید بود، هرچند او نتوانست تکمیل برج را ببیند. از ۲۴ نوامبر ۱۶۳۶، سنگ ها برای پی ریزی از حصارهای شهر و سپس از اطراف روسکیله به محل آورده شدند. آجرها از هلند سفارش داده شدند زیرا تولیدکنندگان محلی نمی توانستند استانداردهای کیفیت بالای مورد نیاز را تأمین کنند. در فوریه ۱۶۳۷، قراردادی با هنریک فن دینکلاگ در امدن برای تأمین آجرها امضا شد. مجموعه ترینیتیتیس قرار بود در محله ای پرجمعیت با خیابان های باریک ساخته شود، بنابراین ابتدا باید منطقه پاکسازی می شد. در ۱۸ آوریل ۱۶۳۷، ۲۰۰ نفر از سربازان و پرسنل برمرهولم شروع به تخریب خانه های نیمه چوبی موجود در محل کردند. سنگ بنای این سازه در ۷ ژوئیه ۱۶۳۷ گذاشته شد. پس از مرگ هانس فن استین وینکل در ۶ اوت ۱۶۳۹، لئونارد بلاسیوس از هلند به دانمارک آورده شد تا استاد معمار جدید سلطنتی باشد. او یک چهره گذرا در معماری دانمارک بود و چهار سال پس از ورودش درگذشت. در چندین نوبت، کار ساخت و ساز به دلیل کمبود بودجه متوقف شد. به همین دلیل، به کلیساهای دانمارک و نروژ دستور داده شد که سهمی از درآمد خود را در طول سال های ساخت و ساز مشارکت دهند. برج مدور در نهایت در سال ۱۶۴۲ تکمیل شد، اگرچه کلیسا تنها در سال ۱۶۵۷ و کتابخانه نیز در همین سال به اتمام رسیدند. این همکاری و مشارکت گسترده، نشان دهنده اهمیت این پروژه ملی برای پادشاهی دانمارک بود.

دوران رصدخانه

کریستیان لونگومونتانس، پس از تکمیل برج، اولین مدیر رصدخانه نجومی آن شد. برج مدور در طول دهه ها به عنوان یک مرکز پیشرو برای رصدهای نجومی در اروپا شناخته می شد. اطلاعات و داده های جمع آوری شده در اینجا نقش مهمی در پیشرفت علم ستاره شناسی آن زمان ایفا کرد. در آتش سوزی بزرگ سال ۱۷۲۸، مجموعه ترینیتیتیس به شدت آسیب دید، اما به سرعت بازسازی شد تا کاربری علمی خود را ادامه دهد. اولین افرادی که در برج مدور خانه داشتند، احتمالاً ستاره شناسان بودند که به این ترتیب نزدیک به محل کار خود در رصدخانه زندگی می کردند. اغلب اوقات، ناظر اصلی در اقامتگاه استادی در شهر زندگی می کرد، در حالی که یک یا دو کارمند در اتاق های کوچکی در بالای برج ساکن بودند. اولین ساکن شناخته شده برج مدور، ناظر پِدر هوربو بود که در سال ۱۷۵۳ در آنجا اقامت گزید. این زندگی روزمره در برج، ارتباط تنگاتنگ علم و زندگی را در آن دوران نشان می دهد.

افول و سال های بعد

در اوایل قرن نوزدهم، برج مدور به عنوان یک رصدخانه نجومی منسوخ شد. ابزارها به طور فزاینده ای بزرگتر می شدند در حالی که برج قابل گسترش نبود. همزمان، آلودگی نوری ناشی از شهر اطراف و ارتعاشات ناشی از ترافیک رو به رشد در خیابان های پایین، رصدها را غیر دقیق کرده بود. به همین دلیل، دانشگاه کپنهاگ تصمیم گرفت رصدخانه اوستروولد را در استحکامات قدیمی شهر که منسوخ شده و در حال برچیده شدن بودند، بسازد. این رصدخانه جدید در سال ۱۸۶۱ با طراحی کریستیان هانسن افتتاح شد و برج مدور دیگر نقش اصلی خود را به عنوان رصدخانه دانشگاهی از دست داد.

برج مدور کپنهاگ، با معماری باروک چشمگیر و رمپ مارپیچ منحصر به فرد خود، نه تنها یک اثر تاریخی برجسته است، بلکه نمادی از پیشرفت علمی و فرهنگی دانمارک در قرن هفدهم به شمار می رود.

معماری

رمپ مارپیچ

به جای پله ها، یک رمپ مارپیچ با ۷.۵ دور چرخش، تنها راه دسترسی به رصدخانه بالای برج و همچنین سالن کتابخانه و اتاق ناقوس بانان را تشکیل می دهد که هر دو در بالای کلیسا قرار دارند. این رمپ حلزونی ۷.۵ بار به دور هسته توخالی آجری برج می چرخد تا به سکوی دیدبانی و رصدخانه در بالا برسد. این طراحی خاص، که به آن پله سواره رو نیز می گویند، برای این انتخاب شد که امکان رسیدن اسب و کالسکه به کتابخانه را فراهم آورد و کتاب ها را به داخل و خارج از کتابخانه منتقل کند، همچنین ابزارهای سنگین و حساس را به رصدخانه ببرد. این دالان مارپیچ ۲۱۰ متر طول دارد و در هر دور ۳.۷۴ متر ارتفاع می گیرد. در امتداد دیوار بیرونی، دالان ۲۵۷.۵ متر طول و شیب ۱۰ درصدی دارد، در حالی که در امتداد دیوار هسته داخلی، دالان تنها ۸۵.۵ متر طول دارد اما شیب آن ۳۳ درصد است. این تفاوت در طول و شیب، تجربه راه رفتن در این مسیر را منحصر به فرد می کند و از نظر مهندسی نیز قابل توجه است. طراحی هوشمندانه این رمپ نشان دهنده دقت و نوآوری معماران آن زمان است.

سکوی دیدبانی

سکوی دیدبانی در ارتفاع ۳۴.۸ متری از سطح خیابان قرار دارد. در امتداد لبه این سکو، یک نرده آهنی فرفورژه قرار گرفته که در سال ۱۶۴۳ توسط کاسپار فینکه، هنرمند درباری در فلزکاری، ساخته شده است. در نرده، مونگرام کریستیان چهارم و حروف RFP دیده می شود. این حروف نمایانگر شعار پادشاه است: Regna Firmat Pietas به معنی تقوا قلمروها را مستحکم می کند. این سکو یک چشم انداز پانورامیک وسیع از سقف های بخش قدیمی کپنهاگ را با مناره های متعددش ارائه می دهد. از این سکو می توان بسیاری از بناهای معروف شهر از جمله کلیسای مرمر، مرکز هنر معاصر نیکولای، کاخ کریستیانسبورگ، کلیسای کریستیانسبورگ اسلوتسکیرکه، کلیسای روح القدس، تالار شهر کپنهاگ، هتل پالاس، کلیسای بانوی ما، کلیسای سنت پیتر، کنیسه بزرگ، کلیسای سنت اندرو، قلعه روزنبرگ، کلیسای ناجی ما و دودکش های آماگروارکت را مشاهده کرد. در روزهای صاف، حتی می توان پل اورسوند و سوئد را در دوردست دید که تجربه ای بی نظیر برای بازدیدکنندگان فراهم می آورد.

رصدخانه

رصدخانه، یک ساختمان کوچک گنبدی شکل است که بر روی سقف برج ساخته شده است. رصدخانه کنونی که در سال ۱۹۲۹ بازسازی شد، ۷ متر ارتفاع و ۶ متر قطر دارد. دسترسی به آن از طریق یک پلکان سنگی باریک و مارپیچ از سکوی دیدبانی امکان پذیر است. این رصدخانه در طول تاریخ خود، نقش مهمی در رصدهای نجومی ایفا کرده است. در ابتدا به عنوان یک مرکز علمی پیشرفته برای دانشگاه کپنهاگ عمل می کرد و امروزه نیز به عنوان یک رصدخانه عمومی در دسترس عموم قرار دارد. ساختار گنبدی آن به گونه ای طراحی شده که امکان چرخش و جهت گیری آسان تلسکوپ ها را فراهم آورد. اگرچه ابزارهای مدرن تر نیاز به فضاهای بزرگتری دارند، اما این رصدخانه همچنان یک نقطه کانونی برای آموزش و علاقه عمومی به ستاره شناسی باقی مانده است. این بخش از برج، یادآور میراث علمی غنی آن است و همچنان به عنوان پلی بین گذشته و حال علم ستاره شناسی عمل می کند.

کتیبه معمایی

در قسمت بالایی نمای برج، یک کتیبه معمایی طلایی وجود دارد که به آن «ربوس» (Rebus) می گویند. پیش نویس این کتیبه که به دست خط خود کریستیان چهارم نوشته شده است، در آرشیو ملی دانمارک نگهداری می شود. این ربوس شامل چهار حرف صامت عبری از تتراگراماتون (نام مقدس یهوه) است. این کتیبه به شیوه ای هنرمندانه و رمزآلود، پیامی را منتقل می کند که تفسیر آن از دیرباز مورد توجه بوده است. این ربوس را می توان به این صورت تفسیر کرد: «یهوه، آموزش صحیح و عدالت را در قلب پادشاه تاج دار کریستیان چهارم، ۱۶۴۲، هدایت کن.» این کتیبه نه تنها یک عنصر تزئینی است، بلکه نشان دهنده اعتقادات مذهبی و ارزش های پادشاهی در آن دوران است و به عنوان یک عنصر معمایی، جذابیت خاصی به برج می بخشد. این جزء از معماری باروک برج، عمق معنایی و تاریخی آن را افزایش می دهد.

سرویس بهداشتی

برج شامل یک سرویس بهداشتی است که تقریباً در بالای آن قرار دارد و یک شفت به سمت پایین تا طبقه همکف در هسته توخالی برج ساخته شده است. این سیستم فاضلاب اولیه، نشان دهنده توجه به جزئیات کاربردی در طراحی برج است، حتی در آن دوران که چنین امکاناتی در ساختمان های عمومی کمتر رایج بود. این ویژگی، اگرچه ممکن است در نگاه اول ساده به نظر برسد، اما به کارایی و خودکفایی برج در طول سالیان متمادی کمک کرده است. این سرویس بهداشتی، بخشی از طراحی جامع برج است که نشان می دهد چگونه معماران به نیازهای ساکنان و کاربران آن توجه داشته اند. این جنبه از طراحی، از دیگر جزئیات معماری برج که هدفمند و کاربردی هستند، جدا نیست. وجود چنین امکاناتی در یک سازه قرن هفدهمی، گواهی بر پیشرفت های مهندسی و معماری آن دوران است.

برج مدور امروز

رصدخانه عمومی

امروزه، برج مدور به عنوان یک برج دیدبانی، یک رصدخانه نجومی عمومی، یک مکان نمایشگاه و کنسرت و یک بنای تاریخی عمل می کند. در سال ۱۸۶۰، دانشگاه کپنهاگ برج مدور را به عنوان رصدخانه دانشگاهی از کار انداخت، اما در سال ۱۹۲۸ به عنوان رصدخانه ای با دسترسی عمومی برای ستاره شناسان آماتور و عموم مردم بازسازی شد. این رصدخانه از اواسط اکتبر تا اواسط مارس باز است و فرصتی بی نظیر برای عموم فراهم می کند تا از نزدیک با دنیای ستاره شناسی آشنا شوند. این بازسازی، برج را به یک مرکز فعال برای آموزش و سرگرمی تبدیل کرد. بازدیدکنندگان می توانند از تلسکوپ ها برای مشاهده اجرام آسمانی استفاده کنند و از راهنمایی های متخصصان بهره مند شوند. این رصدخانه عمومی، میراث علمی برج را زنده نگه داشته و به ترویج علاقه به علم در میان نسل های جدید کمک می کند. این کاربری جدید، نشان دهنده توانایی برج برای انطباق و حفظ اهمیت خود در طول زمان است.

نمایشگاه ها و کنسرت ها

از سال ۱۹۸۷، سالن کتابخانه که در بالای کلیسای ترینیتیتیس قرار دارد، به عنوان فضای نمایشگاه مورد استفاده قرار گرفته است. این سالن میزبان نمایشگاه های مختلفی از هنر، فرهنگ، تاریخ و علم است که هر ساله هزاران بازدیدکننده را به خود جذب می کند. همزمان، از این مکان به عنوان یک سالن کنسرت نیز استفاده می شود و هر سال حدود صد کنسرت در آن برگزار می گردد. این کاربری های چندگانه، برج را به یک مرکز فرهنگی پویا در قلب کپنهاگ تبدیل کرده است. تنوع رویدادهایی که در این مکان برگزار می شود، از نمایشگاه های هنری گرفته تا اجراهای موسیقی، نشان دهنده اهمیت فرهنگی برج مدور در زندگی مدرن شهر است. این فعالیت ها باعث می شوند که برج نه تنها یک بنای تاریخی باشد، بلکه یک فضای زنده و پویا برای تعاملات فرهنگی و هنری به شمار آید. این رویدادها، جاذبه برج را برای طیف وسیعی از مخاطبان افزایش می دهند.

چشم اندازها

سکوی دیدبانی برج، چشم اندازهای پانورامیک وسیعی را بر فراز سقف های بخش قدیمی کپنهاگ با مناره های متعددش ارائه می دهد. این مناظر شامل کلیسای مرمر، مرکز هنر معاصر نیکولای، کاخ کریستیانسبورگ، کلیسای کریستیانسبورگ اسلوتسکیرکه، کلیسای روح القدس، تالار شهر کپنهاگ، هتل پالاس، کلیسای بانوی ما، کلیسای سنت پیتر، کنیسه بزرگ، کلیسای سنت اندرو، قلعه روزنبرگ، کلیسای ناجی ما و دودکش های آماگروارکت است. در روزهای صاف، می توان پل اورسوند و حتی کشور سوئد را در دوردست مشاهده کرد. این چشم اندازها، یکی از دلایل اصلی جذب گردشگران به برج مدور است. زیبایی شهر از این ارتفاع، همراه با باد خنکی که می وزد، تجربه ای فراموش نشدنی برای هر بازدیدکننده ایجاد می کند. این فرصت برای دیدن شهر از زاویه ای متفاوت، به بازدیدکنندگان کمک می کند تا ابعاد تاریخی و معماری کپنهاگ را بهتر درک کنند.

مسابقه دوچرخه سواری تک چرخ برج مدور

هر ساله در فصل بهار، یک مسابقه دوچرخه سواری تک چرخ در برج مدور برگزار می شود. شرکت کنندگان باید با تک چرخ خود به بالا و پایین برج بروند. رکورد جهانی این مسابقه، که در سال ۱۹۸۸ ثبت شد، ۱ دقیقه و ۴۸.۷ ثانیه است. این رویداد غیرمعمول و مهیج، به جذابیت های برج مدور افزوده و آن را به مکانی برای چالش های ورزشی نیز تبدیل کرده است. این مسابقه، نمادی از روحیه سرگرمی و نوآوری در دانمارک است. این رویداد منحصر به فرد، توجه رسانه ها را به خود جلب کرده و به شهرت برج افزوده است. این مسابقه نه تنها یک رویداد ورزشی است، بلکه یک جشن اجتماعی نیز به شمار می رود که مردم محلی و گردشگران را برای تماشای این رقابت هیجان انگیز گرد هم می آورد. این گونه فعالیت ها به حفظ پویایی و ارتباط برج با جامعه مدرن کمک می کند.

ارجاعات فرهنگی

برج مدور کپنهاگ، فراتر از یک بنای تاریخی و علمی، جایگاهی ویژه در فرهنگ دانمارک و ادبیات آن دارد. این برج به عنوان نمادی از علم، دانش و پیشرفت، در آثار هنری، ادبی و حتی فولکلور محلی ظاهر شده است. داستان ها و افسانه هایی پیرامون رمپ مارپیچ آن، که گفته می شود حتی تزار پتر کبیر روسیه نیز با اسب خود از آن بالا رفته است، به جذابیت فرهنگی آن افزوده است. این برج در طول تاریخ خود شاهد رویدادهای مهمی بوده و بخش جدایی ناپذیری از هویت کپنهاگ به شمار می رود. حضور آن در پس زمینه زندگی روزمره شهروندان، آن را به یک نقطه عطف آشنا و دوست داشتنی تبدیل کرده است. بسیاری از هنرمندان و نویسندگان دانمارکی از آن الهام گرفته اند و تصویر آن در کارت پستال ها، نقاشی ها و عکس ها به وفور دیده می شود. این برج نه تنها یک جاذبه گردشگری است، بلکه یک میراث فرهنگی زنده است که داستان های گذشته را روایت می کند و الهام بخش آینده است. این جایگاه فرهنگی، اهمیت برج مدور را دوچندان می کند.

سوالات متداول

معنی کتیبه معمایی برج مدور چیست؟

کتیبه معمایی طلایی برج مدور، که به دست خط پادشاه کریستیان چهارم نوشته شده، به این معناست: «یهوه، آموزش صحیح و عدالت را در قلب پادشاه تاج دار کریستیان چهارم، ۱۶۴۲، هدایت کن.» این پیام نمادی از اعتقادات مذهبی و ارزش های پادشاهی آن دوران است.

چه کسی برج مدور کپنهاگ را ساخت؟

برج مدور کپنهاگ به دستور پادشاه کریستیان چهارم ساخته شد. طراحی آن عمدتاً به هانس فن استین وینکل جوان تر نسبت داده می شود، اگرچه او پیش از اتمام پروژه درگذشت و لئونارد بلاسیوس کار را ادامه داد.

چرا برج مدور به جای پله رمپ مارپیچ دارد؟

رمپ مارپیچ یا شیب راهه حلزونی در برج مدور طراحی شد تا امکان انتقال آسان کتاب ها و ابزارهای نجومی سنگین به کتابخانه دانشگاه و رصدخانه، حتی با استفاده از اسب و کالسکه، فراهم شود. این ویژگی معماری آن را منحصر به فرد می کند.

ارتفاع برج مدور کپنهاگ چقدر است؟

سکوی دیدبانی برج مدور کپنهاگ در ارتفاع ۳۴.۸ متری از سطح خیابان قرار دارد. این ارتفاع به بازدیدکنندگان امکان می دهد تا از چشم انداز پانورامیک وسیعی از شهر لذت ببرند.

آیا برج مدور برای افراد دارای معلولیت قابل دسترسی است؟

به دلیل وجود رمپ مارپیچ به جای پله، دسترسی عمومی به برج مدور برای افراد دارای معلولیت جسمی تا حدودی آسان تر است. با این حال، به دلیل شیب رمپ و عدم وجود آسانسور، ممکن است نیاز به کمک داشته باشند. رصدخانه در بالاترین نقطه با پله های باریک قابل دسترسی است.