بانکوک در سال ۲۰۱۳ عنوان « پایتخت کتاب جهان » را به دست آورد.

پایتخت جهانی کتاب عنوانی معتبر است که هر ساله توسط سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد، یونسکو، به شهری اعطا می شود که برنامه های برجسته ای برای ترویج کتابخوانی و صنعت نشر ارائه دهد. در سال ۲۰۱۳، این افتخار نصیب بانکوک، پایتخت پرجنب وجوش تایلند شد و این شهر به سیزدهمین پایتخت جهانی کتاب تبدیل گشت. این انتخاب نه تنها نمادی از تعهد بانکوک به فرهنگ و ادبیات بود، بلکه فرصتی بی نظیر برای تقویت زیرساخت های فرهنگی و افزایش دسترسی عمومی به دانش و کتابخوانی در این کلان شهر فراهم آورد.

عنوان پایتخت جهانی کتاب یونسکو فراتر از یک نامگذاری ساده است؛ این ابتکار، نشان دهنده یک سال فعالیت های متمرکز فرهنگی است که با هدف افزایش آگاهی درباره اهمیت کتاب، ترویج سوادآموزی و حمایت از آزادی بیان انجام می گیرد. یونسکو با همکاری سه نهاد اصلی بین المللی کتاب (انجمن ناشران، فدراسیون بین المللی کتابفروشان و فدراسیون بین المللی مجامع کتابخانه ها) این عنوان را اعطا می کند. انتخاب بانکوک در سال ۲۰۱۳، نقطه عطفی در مسیر فرهنگی این شهر و نمادی از تلاش های مداوم آن برای نهادینه کردن فرهنگ کتاب و مطالعه بود. این مقاله به بررسی جامع این عنوان، دلایل انتخاب بانکوک، برنامه های اجرایی آن و میراثی که از این تجربه باقی ماند، می پردازد. همچنین، معیارهای یونسکو برای این انتخاب و تلاش های دیگر شهرها برای کسب این عنوان جهانی را نیز مورد واکاوی قرار خواهیم داد.

پایتخت جهانی کتاب: مفهومی جهانی برای ترویج فرهنگ

عنوان پایتخت جهانی کتاب، ابتکاری است که از سال ۲۰۰۱ توسط سازمان یونسکو مطرح شده و هدف اصلی آن، ترویج کتاب و مطالعه به عنوان ابزاری برای توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است. این عنوان به شهری اعطا می شود که برنامه هایی نوآورانه و جامع برای تشویق کتابخوانی، حمایت از نویسندگان، ناشران و کتابفروشان، و افزایش دسترسی عمومی به کتاب ارائه دهد.

تعریف و اهداف این عنوان از دید یونسکو

یونسکو با همکاری نهادهای بین المللی کلیدی در صنعت کتاب، شامل «انجمن ناشران بین المللی (IPA)»، «فدراسیون بین المللی کتابفروشان (IBF)» و «فدراسیون بین المللی مجامع و مؤسسات کتابخانه ای (IFLA)»، هر ساله شهری را به عنوان پایتخت جهانی کتاب برمی گزیند. این انتخاب با هدف تقویت جایگاه کتاب و خواندن در زندگی مردم، اجرای برنامه های فرهنگی متنوع و ایجاد شوق مطالعه در سطوح مختلف جامعه انجام می شود. برخلاف تصور رایج، کسب این عنوان هیچ جایزه مالی را برای شهر برگزیده در پی ندارد؛ بلکه نشان دهنده تعهد آن شهر به ترویج فرهنگ کتابخوانی و اجرای برنامه های مؤثر در این زمینه است. این عنوان یک تصدیق معنوی است که نشان می دهد شهر برگزیده، بهترین برنامه پیشنهادی را برای ارتقای کتاب و خواندن ارائه کرده است.

مدت زمان پایتختی و آغاز آن

دوره پایتختی برای شهر منتخب، از ۲۳ آوریل آغاز می شود. این تاریخ، به دلیل اهمیت نمادین آن به عنوان «روز جهانی کتاب و حق مؤلف» انتخاب شده است. ۲۳ آوریل، روزی است که سه شخصیت بزرگ ادبیات جهان، ویلیام شکسپیر، میگل د سروانتس و اینکا گارسیلاسو د لا وگا، در سال ۱۶۱۶ میلادی درگذشتند. این دوره یک ساله تا ۲۲ آوریل سال بعد ادامه می یابد. در طول این یک سال، شهر میزبان مسئولیت برگزاری رویدادها، کمپین ها و برنامه های متنوع مرتبط با کتاب را بر عهده دارد که به ترویج خواندن و ادبیات در سطح محلی، ملی و بین المللی کمک می کند.

بانکوک: سیزدهمین پایتخت جهانی کتاب (۲۰۱۳)

در میان شهرهای بزرگ و پویای جهان، بانکوک، پایتخت تایلند، در سال ۲۰۱۳ افتخار کسب عنوان پایتخت جهانی کتاب یونسکو را به دست آورد. این انتخاب، سیزدهمین مورد در تاریخ این ابتکار جهانی بود و نقطه عطفی برای این شهر پرشور در مسیر توسعه فرهنگی محسوب می شد.

فرایند انتخاب بانکوک و اعلام رسمی

تصمیم برای اعطای عنوان پایتخت جهانی کتاب ۲۰۱۳ به بانکوک، پس از بررسی دقیق درخواست ها و برنامه های پیشنهادی از سوی شهرهای مختلف، در نشست مشترک یونسکو و نمایندگان سه نهاد بین المللی تصمیم گیرنده در مقر یونسکو در پاریس اتخاذ و به صورت رسمی اعلام شد. کمیته انتخاب، متشکل از نمایندگان مجمع ناشران بین المللی، فدراسیون بین المللی کتابفروشان، فدراسیون بین المللی مجامع کتابخانه ها و خود یونسکو، نقش کلیدی در این فرایند ایفا می کند. بانکوک در نهایت توانست با ارائه یک طرح جامع و متعهدانه، این کمیته را متقاعد کند که شایسته این عنوان است.

دلایل کلیدی انتخاب بانکوک

کمیته تصمیم گیرنده، دلایل متعددی را برای انتخاب بانکوک به عنوان پایتخت کتاب ۲۰۱۳ مطرح کرد. یکی از مهمترین دلایل، «ایجاد انگیزه برای سهیم شدن و شرکت مردم در زنجیره تأمین کتاب» بود. این به معنای برنامه هایی بود که نه تنها خوانندگان، بلکه ناشران، نویسندگان، کتابفروشان و حتی توزیع کنندگان کتاب را نیز درگیر می کرد تا یک اکوسیستم پویا و پایدار برای کتاب در شهر ایجاد شود.

دلیل دیگر، «حضور فعال بازیگران تایلندی در پروژه ای ادبی که از قبل طراحی شده بود» عنوان شد. این نشان می دهد که بانکوک پیش از نامزدی برای این عنوان نیز فعالیت های فرهنگی مرتبط با کتاب را در دستور کار خود داشته و برنامه های پایتختی کتاب، ادامه و گسترش همان مسیر بود. همچنین، «عمل به تعهدات در حوزه نشر» نیز از جمله مواردی بود که مورد تأکید قرار گرفت. این شامل پایبندی به حقوق مؤلف، حمایت از نشر قانونی و ترویج استانداردهای حرفه ای در صنعت نشر می شد. دیدگاه ها و برنامه های مطرح شده از سوی بانکوک، نشان دهنده یک رویکرد جامع و متفکرانه برای ترویج کتاب و خواندن در تمامی ابعاد جامعه بود.

برنامه ها و رویدادهای شاخص بانکوک در سال ۲۰۱۳

به دنبال کسب عنوان پایتخت جهانی کتاب ۲۰۱۳، بانکوک با جدیت تمام به اجرای برنامه ها و رویدادهای گسترده ای پرداخت که هدف آن ها افزایش شور مطالعه و تقویت جایگاه کتاب در میان شهروندان بود. این برنامه ها شامل طیف وسیعی از فعالیت ها می شد که از نمایشگاه های بزرگ کتاب تا کارگاه های آموزشی کوچک را در بر می گرفت.

• نمایشگاه های کتاب و بازارهای فرهنگی: چندین نمایشگاه بزرگ کتاب در طول سال ۲۰۱۳ در بانکوک برگزار شد که نه تنها فرصتی برای ناشران داخلی و بین المللی فراهم آورد تا جدیدترین آثار خود را عرضه کنند، بلکه فضایی برای تعامل مستقیم میان نویسندگان و خوانندگان نیز ایجاد کرد. این نمایشگاه ها با تخفیف های ویژه و برنامه های جانبی جذاب، شمار زیادی از بازدیدکنندگان را به خود جذب کردند.
• کمپین های ترویج مطالعه: کمپین های گسترده ای با شعار Reading for Life (مطالعه برای زندگی) راه اندازی شد که از طریق رسانه های جمعی، مدارس و فضاهای عمومی، مردم را به خواندن تشویق می کرد. این کمپین ها شامل برنامه هایی مانند کتاب در دست همه و کتابخانه های سیار بود که کتاب را به نقاط دورافتاده شهر و حتی مناطق روستایی اطراف می رساند.
• توسعه زیرساخت های کتابخانه ای: بخش قابل توجهی از برنامه ها به بهبود و توسعه کتابخانه های عمومی اختصاص یافت. نوسازی و تجهیز کتابخانه های موجود، ایجاد فضاهای مطالعه مدرن و دسترسی به منابع دیجیتال، از جمله اقداماتی بود که در این راستا انجام شد. همچنین، طرح هایی برای ایجاد کتابخانه های کوچک و خودکار در ایستگاه های مترو و مراکز خرید به منظور افزایش دسترسی فوری به کتاب آغاز شد.
• همکاری های بین المللی: بانکوک از فرصت پایتختی کتاب برای تقویت همکاری های فرهنگی با سایر کشورها بهره برد. برگزاری هفته های فرهنگی با محوریت ادبیات کشورهای مختلف، تبادل نویسندگان و مترجمان، و برگزاری کارگاه های مشترک با نهادهای فرهنگی بین المللی، به غنای برنامه ها افزود. این همکاری ها به ویژه با کشورهای همسایه در منطقه آسه آن (ASEAN) متمرکز بود.
• پروژه های ویژه برای کودکان و نوجوانان: بخش مهمی از برنامه ها به ترویج کتابخوانی در میان نسل جوان اختصاص داشت. برگزاری مسابقات داستان نویسی و نقاشی برای کودکان، راه اندازی کلوپ های کتابخوانی در مدارس و ارائه کتاب های جذاب و مناسب سنین مختلف، از جمله فعالیت های کلیدی بود. هدف، پرورش عشق به مطالعه از سنین پایین و ایجاد عادت مطالعه در آن ها بود.

بانکوک در سال ۲۰۱۳، با اجرای برنامه های خلاقانه و گسترده، نه تنها جایگاه خود را به عنوان یک مرکز فرهنگی در منطقه آسیا تقویت کرد، بلکه نشان داد که چگونه یک شهر می تواند با استفاده از پتانسیل کتاب، به توسعه پایدار فرهنگی و اجتماعی دست یابد.

تأثیر و میراث پایتختی برای بانکوک

انتخاب بانکوک به عنوان پایتخت جهانی کتاب ۲۰۱۳، تأثیرات عمیق و ماندگاری بر فرهنگ شهر و فراتر از آن گذاشت. در کوتاه مدت، این عنوان باعث افزایش قابل توجهی در نرخ کتابخوانی و حضور مردم در رویدادهای فرهنگی شد. آمار بازدید از کتابخانه ها و نمایشگاه های کتاب به شکل چشمگیری بالا رفت و شور و هیجان خاصی در فضای فرهنگی شهر ایجاد شد. همچنین، پوشش رسانه ای گسترده این رویداد، آگاهی عمومی را نسبت به اهمیت کتاب و خواندن افزایش داد.

در بلندمدت، میراث این پایتختی فراتر از یک سال فرهنگی بود. سرمایه گذاری ها در زیرساخت های فرهنگی، به ویژه در کتابخانه ها و مراکز فرهنگی، پایدار ماند و به بهبود دسترسی مردم به منابع اطلاعاتی و فرهنگی کمک کرد. همکاری های بین المللی که در طول این سال آغاز شد، ادامه یافت و بانکوک را به یک مرکز مهم برای تبادلات فرهنگی در منطقه تبدیل کرد. این تجربه همچنین باعث شد تا شهرداری و سازمان های فرهنگی تایلند، اهمیت بیشتری به برنامه ریزی بلندمدت برای ترویج فرهنگ کتابخوانی بدهند و برنامه های مشابهی در مقیاس های کوچکتر در سایر شهرهای تایلند نیز آغاز شود. در نهایت، پایتخت کتاب بانکوک ۲۰۱۳، تصویری روشن از پتانسیل فرهنگی تایلند را به جهان نشان داد و الگویی برای شهرهای دیگر در آسیا و سراسر جهان شد تا از قدرت کتاب برای توسعه اجتماعی و فرهنگی بهره ببرند.

معیارهای یونسکو برای انتخاب پایتخت جهانی کتاب

انتخاب یک شهر به عنوان پایتخت جهانی کتاب یک فرایند دقیق و مبتنی بر معیارهای مشخص است که توسط یونسکو و نهادهای بین المللی همکار تعیین می شود. این معیارها تضمین می کنند که شهر برگزیده، توانایی و تعهد لازم برای اجرای برنامه های مؤثر در جهت ترویج کتاب و خواندن را داشته باشد.

حمایت و برنامه ریزی شهرداری

یکی از مهمترین معیارهای یونسکو، «برنامه هایی است که توسط شهردار شهر اجرا یا تأیید شده اند». این بدان معناست که نامزدی یک شهر برای عنوان پایتخت جهانی کتاب باید از حمایت قوی و رسمی مقامات شهری برخوردار باشد. این حمایت نه تنها شامل تعهدات مالی و منابع لازم برای اجرای برنامه ها می شود، بلکه نشان دهنده اراده سیاسی برای نهادینه کردن فرهنگ کتابخوانی در جامعه است. شهرداری باید طرح های عملیاتی، تقویم زمانی و بودجه مشخصی را برای فعالیت های پیشنهادی خود ارائه دهد.

جامعیت و تأثیر بالقوه برنامه ها

یونسکو به دنبال برنامه هایی است که دارای «درجه مشارکت همه سطوح (محلی تا بین المللی)» باشند. این شامل مشارکت نهادهای دولتی، خصوصی، جامعه مدنی و حتی شهروندان عادی است. همچنین، «دامنه و کیفیت فعالیت های پیشنهادی» نیز بسیار مهم است. برنامه ها باید خلاقانه، متنوع و دارای پتانسیل بالا برای ایجاد تأثیر مثبت و پایدار بر عادات مطالعه و دسترسی به کتاب در شهر و مناطق اطراف باشند. این به معنای ارائه رویدادهایی است که نه تنها جذابیت عمومی داشته باشند، بلکه به اهداف بلندمدت یونسکو در زمینه ترویج سواد و فرهنگ نیز خدمت کنند.

مشارکت ذی نفعان اصلی

موفقیت یک برنامه پایتخت کتاب جهان به «درگیری و مشارکت ناشران، نویسندگان، کتاب فروشان، کتابداران و سازمان های غیردولتی» بستگی دارد. این گروه ها بازیگران اصلی در صنعت کتاب و ترویج خواندن هستند و همکاری فعال آن ها برای طراحی و اجرای برنامه های مؤثر ضروری است. یونسکو به دنبال شواهدی از این همکاری و تعهد مشترک میان تمامی ذی نفعان است. هر پروژه دیگری که کتاب و کتاب خوانی را ارتقا می دهد و از حمایت گسترده ای برخوردار است، مورد توجه کمیته انتخاب قرار می گیرد.

ترویج آزادی بیان و حقوق بشر

آخرین، اما نه کم اهمیت ترین معیار، «همخوانی برنامه ها با اعلامیه جهانی حقوق بشر و اصول آزادی بیان» است. یونسکو به عنوان یک سازمان فرهنگی، علمی و آموزشی، از آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات به عنوان حقوق اساسی بشر حمایت می کند. بنابراین، برنامه های شهر نامزد نباید هیچگونه محدودیت یا سانسوری را بر محتوای کتاب ها یا فعالیت های فرهنگی مرتبط اعمال کنند. این معیار تضمین می کند که پایتخت جهانی کتاب نه تنها به ترویج خواندن، بلکه به ترویج ارزش های جهانی آزادی و حقوق بشر نیز کمک کند.

نگاهی به فهرست پایتخت های جهانی کتاب از آغاز تاکنون

از زمان آغاز به کار ابتکار پایتخت جهانی کتاب در سال ۲۰۰۱، شهرهای متعددی در سراسر جهان این افتخار را کسب کرده اند. هر یک از این شهرها، با توجه به فرهنگ و ویژگی های منحصر به فرد خود، برنامه های متنوعی را برای ترویج کتاب و خواندن به اجرا گذاشته اند. این لیست، نمایانگر تلاش های جهانی برای تقویت جایگاه کتاب در زندگی مردم است.

شهرهای برگزیده پیش از بانکوک (۲۰۰۱-۲۰۱۲)

پیش از آنکه بانکوک در سال ۲۰۱۳ به عنوان سیزدهمین پایتخت جهانی کتاب انتخاب شود، دوازده شهر دیگر این عنوان را کسب کرده بودند. این شهرها، هر یک در طول سال پایتختی خود، برنامه های فرهنگی گسترده ای را به نمایش گذاشتند. در جدول زیر، لیستی از این شهرها به همراه سال پایتختی آن ها ارائه شده است:

سال	شهر	کشور
۲۰۰۱	مادرید	اسپانیا
۲۰۰۲	اسکندریه	مصر
۲۰۰۳	دهلی نو	هندوستان
۲۰۰۴	آنتورپ	بلژیک
۲۰۰۵	مونترال	کانادا
۲۰۰۶	تورین	ایتالیا
۲۰۰۷	بوگوتا	کلمبیا
۲۰۰۸	آمستردام	هلند
۲۰۰۹	بیروت	لبنان
۲۰۱۰	لوبلیانا	اسلوونی
۲۰۱۱	بوئنوس آیرس	آرژانتین
۲۰۱۲	ایروان	ارمنستان

شهرهای برگزیده پس از بانکوک (۲۰۱۴ تا سال جاری)

پس از بانکوک، این ابتکار جهانی همچنان ادامه یافت و هر سال شهری جدید به این فهرست افزوده شد. این شهرها نیز با رویکردهای متفاوت و برنامه های خاص خود، در ترویج فرهنگ کتابخوانی نقش بسزایی ایفا کردند. در ادامه، لیستی از شهرهای برگزیده پس از سال ۲۰۱۳ تا به امروز ارائه شده است:

سال	شهر	کشور
۲۰۱۴	پورت هارکورت	نیجریه
۲۰۱۵	اینچئون	کره جنوبی
۲۰۱۶	وروتسواو	لهستان
۲۰۱۷	کوناکری	گینه
۲۰۱۸	آتن	یونان
۲۰۱۹	شارجه	امارات متحده عربی
۲۰۲۰	کوالالامپور	مالزی
۲۰۲۱	تفلیس	گرجستان
۲۰۲۲	گوادالاخارا	مکزیک
۲۰۲۳	آکرا	غنا
۲۰۲۴	استراسبورگ	فرانسه
۲۰۲۵	ریو دو ژانیرو	برزیل

الگوهای مشترک و تفاوت ها در انتخاب شهرها

با نگاهی به فهرست پایتخت های جهانی کتاب، می توان الگوهای مشترک و تفاوت های جالبی را در انتخاب شهرها مشاهده کرد. یکی از الگوهای مشترک، تنوع جغرافیایی است. یونسکو تلاش می کند تا شهرهایی از قاره ها و فرهنگ های مختلف را انتخاب کند تا ابتکار پایتخت جهانی کتاب، ماهیتی واقعاً جهانی داشته باشد. از مادرید در اروپا تا دهلی نو در آسیا، بوگوتا در آمریکای لاتین و پورت هارکورت در آفریقا، این تنوع به خوبی مشهود است.

وجه مشترک دیگر، تعهد شهرداری و نهادهای محلی به ترویج کتاب و خواندن است. در تمامی شهرهای برگزیده، برنامه هایی جامع و بلندپروازانه برای افزایش دسترسی به کتاب و ایجاد عادت مطالعه در جامعه دیده می شود. این برنامه ها اغلب شامل توسعه کتابخانه ها، برگزاری نمایشگاه های کتاب، کمپین های ترویج خواندن و حمایت از صنعت نشر محلی است.

اما تفاوت ها نیز وجود دارد. برخی شهرها مانند شارجه یا آتن، به دلیل پیشینه غنی فرهنگی و ادبی خود انتخاب شده اند، در حالی که برخی دیگر مانند پورت هارکورت، به دلیل نیاز به ترویج سوادآموزی و مقابله با چالش های اجتماعی از طریق کتابخوانی مورد توجه قرار گرفته اند. همچنین، رویکردها نیز متفاوت است؛ برخی شهرها بر جنبه های سنتی کتابخوانی تمرکز دارند، در حالی که برخی دیگر از فناوری های نوین برای دسترسی به کتاب و ترویج آن استفاده می کنند. آنچه که تمامی این شهرها را به هم پیوند می دهد، اعتقاد راسخ به قدرت دگرگون کننده کتاب و ادبیات در توسعه انسانی و اجتماعی است.

تلاش های ایران برای کسب عنوان پایتخت جهانی کتاب

ایران، با پیشینه غنی فرهنگی و ادبی خود، همواره به دنبال ارتقای جایگاه کتاب و خواندن بوده است. در همین راستا، شهرهای مختلف ایران نیز تلاش هایی برای کسب عنوان پایتخت جهانی کتاب یونسکو انجام داده اند، که هر یک با امیدها و چالش های خاص خود همراه بوده است.

نامزدی تهران و دلایل عدم موفقیت

تهران، پایتخت ایران، دو بار برای کسب عنوان پایتخت کتاب جهان نامزد شده است. اولین بار در سال ۲۰۰۶ بود که تهران در رقابتی نزدیک، این عنوان را به شهر تورین ایتالیا واگذار کرد. گفته می شود که رقابت بسیار تنگاتنگ بود و تهران تنها با یک رأی این فرصت را از دست داد. دومین نامزدی تهران در سال ۲۰۱۱ بود. با وجود تلاش های زیاد و ارائه برنامه های جامع، تهران در این دوره نیز موفق به کسب عنوان نشد. دلایل عدم موفقیت می تواند شامل رقابت با شهرهای قوی و دارای سوابق فرهنگی برجسته تر، یا عدم توانایی در ارائه برنامه ای کاملاً متناسب با معیارهای سختگیرانه و بین المللی یونسکو باشد. با این حال، نفس نامزدی، خود نشانه ای از عزم تهران برای ارتقای جایگاه فرهنگی و ادبی خود در سطح جهانی بود.

نامزدی سایر شهرهای ایران (نیشابور، شیراز)

علاوه بر تهران، شهرهای دیگر ایران نیز در سال های اخیر تلاش هایی برای حضور در رقابت پایتخت جهانی کتاب انجام داده اند. شهر نیشابور، با پشتوانه تاریخ غنی ادبی و فرهنگی و همچنین تجربه موفق در کسب عنوان «پایتخت کتاب ایران» (که یک ابتکار ملی مشابه است)، برای کسب عنوان جهانی اقدام کرده است. نیشابور که زادگاه شاعران و اندیشمندان بزرگی چون عطار و خیام است، از ظرفیت های فرهنگی بالایی برای این رقابت برخوردار است.

همچنین، شهر شیراز نیز که در سال ۲۰۲۰ عنوان ششمین پایتخت کتاب ایران را کسب کرده بود، به طور رسمی از طرف ایران برای نامزدی پایتخت جهانی کتاب ۲۰۲۰ اعلام شد. شیراز، مهد شعر و ادب فارسی و خاستگاه حافظ و سعدی، با جاذبه های فرهنگی و تاریخی بی نظیر خود، پتانسیل زیادی برای جذب توجه جهانی داشت. این تلاش ها، چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی، نشان دهنده اهمیت روزافزون ترویج کتابخوانی و فرهنگ در ایران است و بیانگر این نکته است که ایران به دنبال نقش فعال تر در دیپلماسی فرهنگی جهانی از طریق ابزار کتاب است.

نتیجه گیری

عنوان پایتخت جهانی کتاب یونسکو، بیش از یک نماد افتخاری، بستری قدرتمند برای ترویج فرهنگ مطالعه و غنی سازی جوامع است. این ابتکار به شهرها فرصت می دهد تا با تمرکز بر کتاب و خواندن، زیرساخت های فرهنگی خود را تقویت کرده و آگاهی عمومی را نسبت به اهمیت دانش و ادبیات افزایش دهند. انتخاب بانکوک در سال ۲۰۱۳ به عنوان سیزدهمین پایتخت جهانی کتاب، نمونه ای درخشان از این پتانسیل بود.

بانکوک با برنامه های جامع و متعهدانه خود، از جمله برگزاری نمایشگاه های کتاب بزرگ، راه اندازی کمپین های ترویج مطالعه، توسعه زیرساخت های کتابخانه ای و تقویت همکاری های بین المللی، توانست شور و هیجان بی نظیری در جامعه ایجاد کند. میراث این پایتختی، نه تنها در افزایش آمار کتابخوانی و بهبود دسترسی به کتاب نمود یافت، بلکه در تقویت جایگاه بانکوک به عنوان یک مرکز فرهنگی پویا در منطقه آسیا نیز مؤثر بود. این تجربه به شهرها نشان داد که چگونه می توانند با محوریت کتاب، به توسعه پایدار فرهنگی و اجتماعی دست یابند و تصویری جدید از خود به جهانیان ارائه دهند.

با نگاهی به فهرست شهرهای برگزیده و تلاش های کشورهایی نظیر ایران برای کسب این عنوان، می توان دریافت که اهمیت پایتخت جهانی کتاب در سطح جهانی در حال افزایش است. این ابتکار نه تنها به ترویج خواندن کمک می کند، بلکه به تقویت آزادی بیان و تبادل فرهنگی میان ملت ها نیز یاری می رساند. برای تداوم این مسیر، حمایت از کتابخانه ها، نویسندگان و ناشران، و همچنین مشارکت فعال در رویدادهای فرهنگی، گام هایی اساسی هستند که همگان می توانیم در جهت پرورش جامعه ای آگاه تر و فرهنگ دوست تر برداریم.