سلامت معنوی در ایران؛ گمشده‌ای در مسیر بهبود سلامت عمومی

به گزارش cmsd، در دنیای پیچیده و پرمشغله امروز، انسان‌ها به‌ویژه در کشورهایی چون ایران که مفاهیم معنوی و مذهبی جایگاه ویژه‌ای دارند، به‌دنبال راه‌حل‌هایی برای ارتقای سلامت روانی و جسمی خود هستند. یکی از مفاهیم مهمی که در این زمینه مطرح می‌شود، سلامت معنوی است؛ مفهومی که نه‌تنها به ایمان دینی مربوط می‌شود بلکه به معنای جست‌وجوی درونی و ارتباط با هدف و معنا در زندگی است. برای بررسی این موضوع و اهمیت آن در ایران، به گفت‌وگو علی رضا باستانی، استاد روانشناسی دانشگاه تهران، پرداخته‌ایم.

 باستانی: «سلامت معنوی مفهومی گسترده است که فراتر از دینی بودن فرد است. به عبارتی، سلامت معنوی به توانایی فرد در پیدا کردن معنا و هدف در زندگی و ارتباط آن با دیگران و جهان اطرافش اشاره دارد. در فرهنگ ایران، با توجه به پیشینه دینی و فلسفی عمیقی که داریم، سلامت معنوی ریشه در آموزه‌های مذهبی و فرهنگی دارد. از حافظ و مولانا گرفته تا آموزه‌های دینی اسلام، همگی بر اهمیت ارتباط معنوی انسان با خود و خدا تأکید کرده‌اند.»

بر اساس تحقیقات علمی که در دانشگاه‌های ایران، به‌ویژه در دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران، انجام شده، سلامت معنوی می‌تواند تأثیرات مثبتی در کاهش اضطراب، افسردگی و استرس داشته باشد. مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که ارتباط معنوی قوی‌تری دارند، معمولاً در برابر چالش‌ها و فشارهای زندگی تاب‌آوری بیشتری دارند.

 باستانی: «بیشتر مطالعات ما نشان می‌دهد که افراد با ارتباط معنوی قوی، کمتر از افسردگی و اضطراب رنج می‌برند و از کیفیت زندگی بالاتری برخوردارند. در ایران، با توجه به اهمیت مذهبی و معنوی که در زندگی مردم وجود دارد، ایجاد برنامه‌های آموزشی و درمانی که سلامت معنوی را به‌عنوان یک رکن اساسی در نظر بگیرند، می‌تواند بهبود چشمگیری در سلامت روان و جسم افراد ایجاد کند.»

یکی دیگر از جنبه‌های سلامت معنوی در ایران، ارتباط آن با بهبود شرایط جسمی است. تحقیقات در بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه آزاد اسلامی نشان داده‌اند که بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن، با داشتن ارتباط معنوی مستحکم‌تر، بهبودی سریع‌تری را تجربه کرده‌اند.

 باستانی: «در بسیاری از بیمارستان‌ها، با استفاده از مشاوره‌های معنوی در کنار درمان‌های پزشکی، بیمارانی که درگیر بیماری‌های مزمن هستند، بهتر می‌توانند با درد و مشکلات جسمی مقابله کنند. این رویکرد نه تنها به سلامت روانی کمک می‌کند بلکه باعث بهبود وضعیت جسمی و کاهش مدت‌زمان بهبودی بیماران می‌شود.»
 
سلامت معنوی، همان‌طور که از سخنان دکتر باستانی برمی‌آید، یکی از ارکان اساسی بهبود سلامت روان و جسم در ایران است. توجه به این موضوع در دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی می‌تواند به‌طور قابل توجهی به ارتقای کیفیت زندگی مردم ایران کمک کند. به‌ویژه با توجه به ریشه‌های فرهنگی و دینی عمیقی که در جامعه ایرانی وجود دارد، این مفهوم می‌تواند تأثیرات مثبت فراوانی بر جامعه و سلامت عمومی بگذارد.